مشکلات عرضه و تقاضای نیکل

برای بزرگنمایی تصویر بر روی آن کلیک کنید.

معدن و توسعه: اگرچه تقاضا برای نیکل روبه‌ رشد است اما عرضه آن نیز سریع‌تر صورت می‌پذیرد که در کوتاه‌مدت چشم‌انداز بازار این کالا را وخیم‌تر کرده است. 

همانند سایر فلزات پایه، بازار نیکل نیز چشم‌انداز اقتصادی مطلوبی ندارد که البته می‌توان به آهسته‌تر شدن رشد اقتصادی در مهم‌ترین بازار آن یعنی چین اشاره کرد. عرضه و تقاضای این فلز تحت تأثیر چندین پروژه جدید نیکل قرار گرفته که این پروژه‌ها به آهستگی راه‌اندازی شده و ظرفیت‌ آنها افزایش یافته است بطوری که عرضه آنها رو به افزایش رفته است. 

در شروع سال 2012 قیمت نیکل زیر 18700 دلار در هر تن (نقد بورس فلزات لندن) بود که به اوج 21670 دلار در هر تن در اواخر ماه ژانویه افزایش پیدا کرد و از آن به بعد به تدریج رو به کاهش گذاشته و حدوداً‌ 15300 دلار در هر تن در اواسط ماه اوت رسید که نزدیک هزینه حاشیه اکثر تولیدکنندگان است. طبق گزارش گروه مطالعات بین‌المللی نیکل (INSG) تولید معدنی در سال گذشته 90/1 میلیون تن بود که در پنج ماه اول 2012 با 7/16 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه آن در سال قبل به 870 هزار تن رسید. تولید امسال در همه قاره‌ها افزایش پیدا کرده به جز آفریقا، بیشترین افزایش در جهان مربوط به اندونزی است. 

این افزایش دلیل منطقی دارد و این است ‌که دولت اندونزی می‌خواهد کلاً صادرات مواد خام را از سال 2014 غیرقانونی اعلام کند. قبل از این شرکت‌هایی که مجوز فعالیت معدنکاری داشته اما طرح و برنامه مشخصی برای فرآیند مواد معدنی تا سال 2014 نداشتند از ماه می امسال اجازه صادرات نخواهند داشت. آن دسته از شرکت‌هایی‌ که طرح و برنامه برای فرآیند مواد معدنی در داخل دارند می‌توانند برای درخواست صدور مجوز صادرات اقدام کنند، اما درحال حاضر برای صادرات سنگ باید 20 درصد مالیات بپردازند. 

درحال حاضر پیش‌بینی می‌شود که تولید سنگ نیکل لاتریت افزایش یافته و شرکت‌ها سعی دارند که تحریم و تعرفه ماه می را زیر پا بگذارند. بنا به گزارش گروه بین‌المللی تحقیقات نیکل تولید ماده معدنی حاوی نیکل با 58 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه در سال قبل (ژانویه ـ می) به 182 هزار تن رسید. بیشترین تولید سنگ لاتریت کشور به چین صادر می‌شود که در آنجا تبدیل به فرونیکل کم‌عیار (NPI) می‌شود که در تولید فولاد ضدزنگ مصرف می‌شود. واردات سنگ نیکل و کنسانتره چین با 72 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل (ژانویه ـ می) به 15/21 میلیون تن ناخالص رسید. 

از آنجایی که تولید نیکل چین از NPI (فرونیکل کم‌عیار) که از سال 2005 آغاز شد بسیار سریع‌تر از تولید آن از نیکل اولیه تصفیه شده است و تولید هر دو در سال 2010 برابر بوده و به 170 هزار تن رسید. سال گذشته تولید نیکل از NPI که 225 هزار تن بود که از تولید فلز تصفیه شده آن به میزان180 هزار تن پیشی گرفت و احتمالاً تا زمانی که به سنگ لاتریت دسترسی داشته باشد این فاصله بیشتر خواهد شد. اما آیا تحریم جزیی اندونزی از امسال و تحریم کامل از 2014 اثر چشم‌گیری روی عرضه نیکل خواهد گذاشت که باعث افزایش قیمت‌ها خواهد شد؟ 


ذخیره سنگ 

کارشناس بانک امریکایی مویل لینچ می‌گوید چون میزان ذخیره سنگ چین بالاست تا مدتی اثر قابل توجهی نخواهد داشت. علاوه بر این فیلیپین تولید سنگ لاتریت خود را افزایش می‌دهد تا از کاهش تولید اندونزی بهره‌برداری کند: تولید معدنی آن با 28 درصد افزایش در پنج ماهه اول سال به 119 هزار تن رسید. از زمانی که چین تولید NIP خود را آغاز کرده تقریباً‌ تمامی سنگ لاتریت آن از اندونزی و فیلیپین وارد شده که واردات از هر دو کشور افزایش یافته و تقریباً در حجم‌های مساوی بوده است. 

هدف اصلی مقررات اندونزی اضافه کردن ارزش به مواد اولیه‌ قبل از صادرات است و این امکان وجود دارد تا زمانی که در سال 2014 تحریم صادرات کامل اجرا می‌شود، واحدهای ذوب جدید زیادی ساخته شوند تا تضمین شود که از میزان صادرات کاسته نخواهد شد. این چیزی است که پس از تحریم صادرات کنسانتره قلع در سال 2002 اتفاق افتاد که چندین واحد ذوب جدید داخلی راه‌اندازی شد به طوری که تمامی صادرات قلع آن در حال‌حاضر به شکل فلز تصفیه‌شده است. 

علاوه بر سرمایه‌گذاری داخلی، علایم حاکی از این است شرکت‌ها برای تضمین عرضه نیکل خود آماده سرمایه‌گذاری در اندونزی هستند. شرکت چینی Nickel Resource در ماه ژوئن اعلام کرد که می‌خواهد 8/1 میلیارد دلار برای خرید 61 درصد سهام یک پروژه جدید (PT Batulicin Steel) با ظرفیت 600 هزار تن فرونیکل در سال در جنوب کالیمانتان سرمایه‌گذاری کند. شریک با سهم اقلیت داخلی آن Pt Jholin است. سال گذشته گزارش شد که شرکت چینی نینگ زیاهنگشون درنظر دارد 7 میلیارد دلار در یک واحد ذوب در اندونزی سرمایه‌گذاری کند که در اولین فاز میزان این سرمایه‌گذاری 3/1 میلیارد دلار خواهد بود. 

هر تغییری که در اندونزی رخ دهد،‌ تولید NPI در چین منسجم و رو به رشد است و زمانی‌که قیمت‌های نیکل بالاست این محصول دیگر یک عامل نوسانی نخواهد بود. فرآیند اصلی کوره بلند برای تولید NPI هزینه‌ای معادل 20 هزار دلار در هر تن داشت، اما به تدریج روش کوره الکتریکی کوره دوار (RKEF) جایگزین فرآیند کوره بلند می‌شود که هزینه تولید آن هر تن 15 هزار دلار در هر تن است. 

صنعت فولاد ضد زنگ چین به سمت این مدل ارزان‌قیمت‌تر تغییر جهت داده است که در این فرآیند از یک کوره دوار و کوره قوسی غوطه‌ور NPI مذاب استفاده می‌شود. این ماده مذاب مستقیماً‌ تولید فولاد ضدزنگ مصرف می‌شود. میزان مصرف انرژی و تولید آلاینده‌های آن پایین است. امسال در چین یک صدهزار تن در سال به ظرفیت RKEF اضافه می‌شود که کل ظرفیت آن را به 375 هزار تن در سال خواهد رساند. 

در خارج از چین تولید نیکل (خصوصاً توسط پروژه‌های جدید) به شدت به دلیل مشکلات زیادی تحت تأثیر قرار گرفته و کاهش پیدا کرده است اگرچه بطور کل بر مشکلات فائق آمده‌اند. شرکت Vale در گزارش اخیر خود اعلام کرده که به دلیل افزایش مشکلات در Onca Puma در برزیل و کالدوینای جدید VNC Vale پروژه 300 هزار تنی خود را ناتمام خواهد گذاشت. 

VNC مجدداً در سه ماه راه‌اندازی خواهد شد ولی وضعیت اونچاپوما نامشخص است. شرکت vale هنوز تولید کارخانه‌های نیکل خود در کانادا (سادبری و خلیج ووی سی) را پس از اعتصاب بلندمدت در این سایت‌ها و حادثه‌ای که موجب تعلیق تولید در ساربری در ژانویه شد، افزایش می‌دهد. 

با وجود این مشکلات تولید نیکل vale در سه ماهه دوم امسال نسبت به مدت مشابه آن در سال قبل با 4/8 درصد افزایش به 60900 تن رسید. این شرکت می‌گوید زمانی که VNC و اونچاپوما با ظرفیت کامل 58 هزار تن در سال به بهره‌برداری برسند به مجموعاً‌ بزرگ‌ترین تولیدکننده نیکل در جهان خواهند بود. پروژه HPAL با ظرفیت 60 هزار تن در سال (Ambatovy در ماداگاسکار) آماده بهره‌برداری است اما در حال حاضر منتظر تأیید آن توسط دولت موقت است که مجوز بهره‌برداری برای این واحد فرآیند را صادر کند. دلیل این تأخیر مشخص نیست. 40 درصد سهام این واحد متعلق به شریت‌اینترنشنال است. شرکت انتظار دارد در اوایل 2013 راه‌اندازی شود، اگرچه احتمالاً دولت با بررسی جدید خود این طرح را به تأخیر خواهند انداخت. 

پروژه پلی متالیک بیوهیپ لیچینگ Talvivaara در فنلاند فروش تجاری سولفید نیکل را در اویل 2009 آغاز کرد و هدف آن تولید 50 هزار تن در سال نیکل در سال است. اما امسال به دلیل باران زیاد و سیل که محلول لیچ را رقیق کرده بود و نیز حادثه توقف کارخانه از میزان تولید آن کاسته شد تولید نیکل در سه ماهه اول امسال 3194 تن و تولید روی 6686 تن بوده است. سال گذشته شرکت Talvivaara حدود 16087 تن نیکل تولید کرده است و امیدوار است که در نیمه دوم امسال میزان تولید آن به 25 هزار تن برسد. 


پروژه‌های متعدد 

با وجود تأخیر در اجرای بعضی از پروژه‌های مهم بازار همچنان با عرضه مازاد مواجه است. در آخرین بررسی گروه بین‌المللی تحقیقات نیکل که سال گذشته منتشر شد آمده که 42 پروژه قطعی در 21 کشور به علاوه 18 پروژه احتمالی در هفت کشور و 52 پروژه پتانسیل یا بالقوه در 14 کشور وجود دارد. مشخص نیست که چند پروژه در صورت استمرار قیمت‌های پایین نیکل به تعلیق افتاده و یا لغو شود. اما تولیدکنندگان کنونی طبیعتاً اکراه دارند که برای کاهش تولید پیشگام شده و صحنه را دراختیار رقبای خود قرار دهند. کارشناسان می‌گویند که با وجود چنین شرایطی هنوز چندین واحد بهره‌برداری می‌توانند با توجه به قیمت‌های کنونی با کمک اعتباری محصولات جانبی مانند کبالت اقتصادی باشند. 

مصرف نیکل در ماه ژانویه تا می امسال نسبت به مدت مشابه آن در سال گذشته 4 درصد افزایش داشته اما تولید نیکل اولیه با 5/11 درصد افزایش در طی همین مدت به 708800 تن رسید که پنج ماه عرضه مازاد به میزان 27 هزار تن را نشان می‌دهد. در واقع بیشترین شتاب تقاضا از آن چین بود، به طوری که نسبت به سال گذشته 1/9 درصد افزایش داشته است. امسال تقاضا کم و بیش در سایر مناطق تغییری نداشته است اما قابل ذکر است که تقاضای نیکل در سال 2011 در اکثر مناطق عمده مصرف‌کننده مانند امریکا، ژاپن و اروپا هنوز به سطح قبل از بحران یعنی سال 2007 نرسیده است. 

بعضی از تحلیلگران به طور کل پیش‌بینی می‌کنند که 7000 تن کمبود این فلز در سال گذشته به 40 هزار تن عرضه مازاد در سال 2012 تبدیل خواهد شد. اما استاندارد بانک تخمین می‌زند که 50هزار تن عرضه مازاد امسال پس از 17 هزار تن کمبود در سال گذشته حاصل شود. موسسه Barclays Capital پیش‌بینی می‌کند که 20 هزار تن مازاد در سال 2011 به 63 هزار تن در این سال تبدیل خواهد شد. 

بخش مهم فولاد ضد رنگ در جهان که بالغ بر 65 درصد مصرف نیکل را به خود اختصاص داده است با 9 درصد رشد در سال 2011 از وضعیت مطلوبی از نظر تقاضای واقعی برخوردار بود. این رشد برای قاره آمریکا 19 درصد، چین 9 درصد و 7 درصد اروپا بود اما امسال پیش‌بینی می‌شود که به طور کل تقاضا برای فولاد ضد زنگ در جهان ضعیف باشد. شرایط بسیار نامشخص اقتصاد کلان در اروپا موجب افت 5 درصدی در این منطقه خواهد شد، در حالی که آسیا خارج از اروپا در آسیا یعنی چین نیز با 7 درصد افت مواجه خواهد بود. در امریکا پس از یک رشد قوی در سال گذشته امسال تقاضای واقعی صفر خواهد بود، در حالی که انتظار می‌رود در چین رشد به 5 درصد کاهش پیدا کند. بخش فولاد ضد زنگ چین پس از یک دوره طولانی رشد قوی در حال حاضر به مرحله اشباع نزدیک می‌شود به طوری که بخش‌های تولید و مصرف هر دو از نرخ‌های رشد پایین‌تری برخوردار هستند. امسال تولید فولاد ضد زنگ کشور طبق پیش‌بینی با 2/5 درصد افزایش به 2/13 میلیون تن خواهد رسید. در سه سال آینده تولید چین تداوم داشته و از مصرف ظاهری آن پیشی خواهد گرفت، به طوری که در سال 2015 تولید و مصرف هر دو به ترتیب به 5/16 میلیون تن و 8/14 میلیون تن خواهند رسید. 

به هر صورت چین برای صدور فولاد ضد زنگ خود با مشکلات فزاینده‌ای مواجه خواهد بود در حالی که بازارهای بیرونی خارجی از مشکلات رنج می‌برند چون در حال حاضر سیل فولاد ضدزنگ چین تمامی بازار آسیا را فرا گرفته است. به طور کل اجماع آراء نظرات تحلیل‌گران این است که سال آینده به طور متوسط قیمت نیکل اندکی افزایش پیدا خواهد کرده و در سال 2014 این افزایش بیشتر خواهد شد. موسسه INSG در نشست ماه آوریل خود پیش‌بینی کرده بود که تولید نیکل اولیه در جهان امسال به 69/1 میلیون تن و مصرف آن به 64/1 میلیون تن افزایش پیدا خواهد کرد، اما هشدار هم داده بود که بحران اقتصادی و سیاسی در جهان می‌تواند اثر سنگینی بر روی این پیش‌بینی‌ها در بازار بگذارد. 



منبع: متال‌بولتن