معدن تیتانیوم کهنوج گنجینه‌ای در انتظار توجه

معدن غنی تیتانیوم در جنوب کرمان در حالی با محرومیت همجوار شده که این فلز گرانبها که به فلز قرن شهرت دارد می‌تواند علاوه بر رفع بیکاری در کهنوج موجب جهشی بلند در تولید ملی و قطع وابستگی به واردات باشد.

به نظر می‌رسد واژه محرومیت در استان کرمان با شهرستان‌های جنوبی این استان گره خورده است. نبود سرمایه‌گذاری روی بخش‌های زیربنایی شهرستان‌های جنوبی استان کرمان در سال‌های گذشته موجب شده همچنان عده‌ای از مردم کپرنشین باشند.
خشکسالی و نبود اشتغال نیز دلیل تشدید فقر و بیکاری در این مناطق است.
هرچند طی سال‌های اخیر توجه به جنوب کرمان افزایش یافته است اما عمق محرومیت به حدی است که رفع این مشکلات به سال‌ها تلاش و سرمایه‌گذاری نیاز دارد؛ این درحالی است که به گفته کارشناسان اقتصادی جنوب استان کرمان گنجینه‌ای بی‌نظیر از پتانسیل‌های مختلف اقتصادی است که دست‌نخورده باقی‌مانده‌اند و در صورت سرمایه‌گذاری و توجه به نیروهای بومی این مناطق می‌توان به سادگی آینده جنوب کرمان راتضمین کرد.
با نگاهی گذرا بر ذخائر معدنی جنوب استان کرمان می‌توان به این واقعیت رسید که در صورت فعال شدن معادن این مناطق می‌توان با رفع مشکل بیکاری در جنوب کرمان، در کنار کشاورزی، یکی از مهم‌ترین پایه‌های اقتصادی نه‌تنها استان کرمان بلکه کشور را نیز استوار کرد.
وجود معادن گسترده مس، کروم، منیزیم و کرومیت از‌جمله پتانسیل‌های بی‌نظیر جنوب کرمان است که به‌رغم تمام مشکلات اقتصادی موجود در منطقه همچنان در انتظار تدبیر مسوولان برای تبدیل شدن به یک قطب اقتصادی هستند.
اما علامت سوال بزرگ جنوب استان کرمان که بدون اغراق بزرگ‌ترین گنجینه معدنی کشور نیز محسوب می‌شود و تاکنون اقدامی در راستای فعال‌سازی آن صورت نگرفته است معدن بزرگ و ثروتمند تیتانیوم کهنوج است. این معدن که یکی از بزرگ‌ترین معادن جهان لقب گرفته است دارای بیشترین ذخائر تیتانیوم در خاورمیانه است اما سال‌هاست که دست‌نخورده باقی مانده و غیرفعال در حسرت نگاهی مدبرانه نظاره‌گر فقر و محرومیت مردمانی است که تنها در چند کیلومتری آن به دلیل خشکسالی و نبود اشتغال همچنان در کپرهای خود زندگی می‌کنند 
در حالی که در صورت فعالیت این معدن غنی می‌توان جهشی بزرگ را در تولید ملی و رفع نیازمندی به این محصول از بازارهای خارجی را مشاهده کرد. این ثروت بی‌نظیر که می‌تواند در علوم فرامدرن جهان نقش تعیین‌کننده ایفا کند در 25 کیلومتری جنوب شهر کهنوج در منطقه‌ای به نام بند کوه واقع شده است و سه کیلومتر مربع مساحت دارد.

تخمین زده می‌شود که کانسنگ این معدن 42 میلیون تن باشد و الیمنیت معدن نیز بیش از دو میلیون تن برآورد می‌شود و گفته می‌شود کانی اصلی این معدن ایلیمنت، منیتیت و ایادیوم است.
طبق بررسی کارشناسان، ذخیره سنگ معدن و معادن آبرفتی، معادل 600 میلیون تن است. در حالی‌که طی سال‌های اخیر بارها در خصوص بهره‌برداری از این معدن و سرمایه‌گذاری در آن بحث شده است اما بهره‌برداری نهایی از معدن همچنان در پیچ و خم مشکلات متوقف شده است و ورود مسوولان ملی برای رفع مشکلات و سرمایه‌گذاری در معدن تیتانیوم کهنوج ضروری به نظر می‌رسد.
این در حالی است که فلز تیتانیوم یکی از گرانبها‌ترین فلزهای موجود در جهان محسوب می‌شود که کاربرد وسیعی در علوم هوافضا، صنایع پزشکی و علوم فوق مدرن دارد همچنین در صنعت لاستیک‌سازی و رنگ‌سازی نیز از پرمصرف‌ترین فلزها محسوب می‌شود.
هرچند از این فلز در علوم فوق‌مدرن در کشور نمی‌توان استفاده بهینه برد اما می‌توان با تولید رنگدانه و با توجه به تحریم‌های موجود نیاز فزاینده صنایع داخلی را که هم‌اکنون با مشکل تامین رنگدانه نیز مواجه هستند رفع کرد و در راستای صادرات این فلز به سایر کشور‌ها نیز بازار را در دست گرفت و به بزرگ‌ترین صادر‌کننده‌های این فلز تبدیل شد.
همچنین با توجه به پیشرفت‌های علمی دانشمندان ایرانی به سادگی می‌توان با ایجاد صنایع و علوم پایین‌دستی و بالادستی گامی دیگر به سوی تبدیل شدن به قدرت اول علمی خاورمیانه برداشت.

محمد صالح، کارشناس معدن درخصوص معدن تیتانیوم کهنوج می‌گوید: این معدن بدون شک از مهم‌ترین ذخائر معدنی ایران محسوب می‌شود که می‌تواند نیاز داخل کشور به این فلز را مرتفع کند و حتی ایران را به تولید‌کننده و صادر‌کننده پیگمنت در مرحله اول و در مراحل بعدی محصولات پیشرفته‌تر تبدیل کند.
وی گفت: پیگمنت که از محصولات مراحل نخست این فلز محسوب می‌شود کاربرد فراوانی در صنایع تولید لاستیک و همچنین جوهر‌سازی و تولید رنگ در کشور دارد و به دلیل عدم وجود این ماده اولیه در کشور هم‌اکنون وابسته صددرصد به واردات محصول هستیم.
او افزود: در حقیقت تولید پیگمنت تنها یکی از محصول‌های ابتدایی این معدن محسوب می‌شود و در صورت سرمایه‌گذاری وسیع‌تر می‌توان فلز تیتانیوم را که به فلز قرن نیز شهرت دارد تولید کرد.
صالح افزود: تنها قیمت پیگمنت که تولید‌کننده نخست آن در جهان هم‌اکنون اوکراین و چین هستند دو هزارو400 دلار تخمین زده می‌شود و تیتانیوم نیز به دلیل وزن مخصوص کم اما مقاومت بسیار بالا می‌تواند در تولید هواپیما و صنایع فضایی و علوم پزشکی کاربرد وسیع داشته باشد.
وی سرمایه‌گذاری در این معادن و تولید تیتانیوم را در حقیقت کانالی استراتژیک به آینده اقتصادی کشور دانست و گفت: نباید با مسکوت گذاشتن این معدن یکی از مهم‌ترین زمینه‌های پیشرفت و توسعه کشور را مختل کرد.
او قیمت محصول تیتانیوم در بازارهای جهانی را بالا عنوان کرد و گفت: در برخی بازارهای جهانی این محصول تا 25 هزار دلار نیز معامله می‌شود. صالح افزود: درکنار تولید تیتانیوم که به دلیل افزایش تقاضا در سطح جهان به دلیل خصوصیاتش به فلز قرن شهرت یافته است می‌توان فلزهایی همچون فروتیتانیوم و کامپوزیت را نیز تولید کرد.

وی افزود: تنها در بخش رنگدانه که سالانه بیش از 35 هزار تن پیگمنت در کشور استفاده می‌شود و صد درصد آن وارد می‌شود می‌توان با راه‌اندازی مرحله نخست این کارخانه وابستگی خارجی را به کلی قطع کرد و حتی به صادر‌کننده نیز تبدیل شد. فرماندار شهرستان کهنوج هم درخصوص معدن تیتانیوم کهنوج گفت: هم‌اکنون با سرمایه‌گذاری اولیه کنسانتره در این معدن تولید می‌شود.
عباس اطمینانی افزود: در طول 19 سال طرح‌های مطالعاتی گسترده‌ای در معادن تیتانیوم کهنوج انجام شده و میلیاردها تومان صرف این مطالعات شده است که هنوز جواب لازم را نداده است. اطمینانی با اشاره به مصوبات سفر دولت به جنوب کرمان در خصوص فعال‌سازی معدن گفت: در این مصوبه قرار بر انجام مناقصه برای احداث مرحله رنگدانه شده بود که تاکنون هیچ شرکت داخلی برای این امر پیش قدم نشده است.
با گذشت دهها سال از طرح مطالعاتی معدن تیتانیوم، این ثروت بی‌نظیر در انتظار تدبیر مسوولان است که بتوان عملا میزان تولید ملی را افزایش داد و وابستگی به کشورهای خارجی در تامین نیاز صنایع داخلی را به صفر رساند.
اطمینانی دلیل عدم سرمایه‌گذاری داخلی را هزینه بسیار بالای آن دانست و اینکه معمولا سرمایه‌گذار می‌خواهد معدن و طرح صنعتی را یکجا دریافت کند که به دلایلی واگذاری این معدن امکانپذیر نیست. فرماندار کهنوج فعالیت این معدن را در مرحله‌های مختلف دانست و گفت: مرحله نخست تولید کنسانتره است که در سطح ویژه‌ای در حال انجام است، مرحله بعد تولید رنگدانه است که از مهم‌ترین نیازهای داخلی کشور محسوب می‌شود.
وی افزود: در سفر دور جدید دولت سرمایه‌گذاری روی معدن تیتانیوم کهنوج در دستورکار قرار دارد و ما نیز معتقد هستیم دولت برای سرمایه‌گذاری در این معدن باید راسا وارد شود و منتظر سرمایه بخش خصوصی نباشد.
معادن کرومیت و منیزیم کهنوج نیز همچنان شاهد برداشت با ظرفیت مطلوب نیستند اما آنچه که در این میان مایه امیدواری است توقف قاچاق سنگ‌های معادن کهنوج به چین است.
طی سال‌های اخیر کشاورزان جنوب کرمان که به دلیل خشکسالی بیکار شده بودند با جمع‌آوری سنگ‌های معادن کهنوج و خرده‌فروشی آن به دلالان روزگار خود را می‌گذراندند.
در این میان دلالان نیز با انتقال سنگ‌های معدنی به خلیج‌فارس و فروش آنها به کشتی‌های چینی و کشورهای عربی این سنگ‌های مرغوب را به قیمت اندک به دلالان بین‌المللی می‌فروختند که طی سال گذشته این روند متوقف شده است.