نگاهی به نوسانات قیمت مس در بازارهای جهانی در سال میلادی گذشته

برای بزرگنمایی تصویر کلیک کنید.

اشاره: مطلبی که در ادامه می‌خوانید به نوسان قیمتی مس در چهار فصل سال 2011 می‌پردازد. 

در این مقاله دلایل این نوسانات از قبیل بازارها، ریسک‌ها و وضعیت تولیدکنندگان مورد بررسی قرار گرفته است. 

در سه ماهه اول 2011 (Q1-Quarter) روند قیمت‌های مس در مجموع رو به کاهش بوده که عمده دلایل این افت عبارت بوده‌اند از:

1. افزایش ریسک رکود در بازار و افزایش سخت‌گیری در سیستم‌های بانکی به دلایل تضعیف یورو *در پی نگرانی از بحران اروپا و انتشار آن، تقویت دلار*، زلزله سهمگین در ژاپن و شوک در بازارهای اقتصادی، نگرانی از افزایش سخت‌گیری‌های مالی چین و هند در پی افزایش نرخ‌های بهره بانکی برای چندمین بار با هدف کنترل تورم بالا، رشد قیمت نفت و غذا و نگرانی از بروز رکود، افت شاخص‌های اقتصاد کلان آمریکایی بخصوص در دسامبر و فوریه 2010 شامل افت: مشاغل با شدیدترین رشد از سپتامبر 2005 ـ بازار مسکن ـ تولیدات کارخانه‌ای ـ سفارشات ـ خرده‌فروشی، اعلام نتایج نامناسب مالی بانک Goldman Saches، تعطیلات طولانی‌مدت چین، ناآرامی‌های خاورمیانه، افت سالانه رشد اقتصادی ژاپن در Q4 2010، افت تولید صنعتی آمریکا در ژانویه و چین در فوریه، اولین نشانه‌ها از رکود در چین و تراز منفی 3/7 میلیارد دلاری تجاری این کشور در فوریه، کاهش صادرات مس ژاپن به چین در Q1 2011. 

2. برآورد مازاد در چند سال آتی، رشد موجودی‌ها و کاهش تقاضا به دلایل افت واردات مس دسامبر و فوریه چین (کل واردات مس 2010، 3/4 میلیون تن با رشد ناچیز از 2009)، رشد تولید شرکت‌ها در 2010 شامل رشد 34 درصدی تولید مس Lumwana زامبیا و رشد 18 درصدی تولید مس شرکت آنتوفاگاستای شیلی تا 521 هزار تن، وضعیت نامناسب بازار فیزیکی مس در چین و کاهش خرید به دلیل بالا بودن قیمت‌ها، برآورد افزایش ظرفیت شرکت‌ها و کشورها (بخصوص زامبیا) در 2011 تا 2015 شامل: رشد 33 درصدی تولید Inmet ـ رشد 30 درصدی تولید Southern Copper ـ رشد 78 درصدی تولید Equinox در معدن Lumwana ـ رشد تولید 60 درصدی First Quantum در معدن Kansanshi ـ رشد تا 700 هزارتنی تولید KGHM دومین شرکت مس اروپا طی 7 سال و ادامه طرح‌هایی چون Los Bambas و توسعه Escondida شیلی، برآورد موسسه مالی Standard Charter از وجود 550 هزار تن مس در انبارهای شانگهای، افت پرمیوم مس در چین و اروپا، توسعه‌های جدید شامل: تصمیم First Quantum برای توسعه یک معدن مس جدید در زامبیا طی 2011 با سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلار (300 هزار تن) و تصمیم Ivanhoe برای تامین 8/1 میلیارد دلار به منظور توسعه طرح بزرگ مس Oyu Tolgoi، افزایش هزینه‌های قراردادهای فرآوری و پالایش مس TC/RC واحدهای ذوب ژاپن تا 70-80 دلار و 7-8 سنت برای سال 2011 که نشان‌دهنده مازاد کنسانتره در بازار است، افت سالانه 23 درصدی صادرات کاتد ژاپن در دسامبر (کل سال 2010 افت 16 درصد نسبت به 09)، اعلام Grupo Mexico برای بازگشایی مجدد معدن بزرگ مس Cananea مکزیک پس از دو سال تعطیلی به دلیل اعتصاب کارگری، کشف یک ذخیره کم عمق جدید مس ـ مولیبدن در نزدیک معدن بزرگ مس Oyu Tolgoi مغولستان. 

درQ1 2011، چهار بازه اصلی افزایش عمده قیمت مس را شاهد بوده‌ایم (شکل یک) که دلایل اصلی این افزایش‌ها عبارت بوده‌اند از: 

افت موجودی‌ها و برآورد کمبود در 2011 در پی اعتصابات، افت تولید مس دسامبر شیلی، افت تولید Anvil، First Quantum و Rio، تضعیف دلار*، آمار مثبت اقتصاد آمریکا در Q4 2010، رشد شدید GDP آلمان در 2010، آمار مثبت تولید صنعتی این کشور در فوریه و تقویت یورو * در پی آن، افزایش غیرمنتظره ماهیانه واردات مس چین در ژانویه و تقویت امید به ذخیره‌سازی، آمار مثبت مشاغل و فعالیت‌های تجاری کشورهای صنعتی در مارس، برآورد رشد 2/10 درصدی GDP چین در 2010، رشد تولید صنعتی چین در ژانویه، رشد 2/12 درصدی تولید سال گذشته چین به دلیل تقاضای بالا، افزایش سرمایه‌گذاری Aurubis بزرگ‌ترین شرکت مس اروپا و سرمایه‌گذاری 16 میلیارد دلاری کودلکو تا 2015 برای رشد تولید به دلیل اعتقاد این شرکت‌ها به بهبود تقاضا، آمار مثبت مالی شرکت‌ها در Q4 2010، کاهش تورم چین، برآورد مثبت موسسات مختلف از قیمت مس تا 11000 دلار، احتمال تعطیلی واحدهای ذوب اصلی مس ژاپن به دلیل قطعی برق پس از زلزله و احتمال بهبود تقاضای فلزات ژاپن پس از آغاز عملیات 300 میلیار دلاری بازسازی پس از سونامی، کمبود 14 هزارتنی مس در 2010 در برابر مازاد 410 هزار تنی 2009 (WBMS)، افزایش سالانه تولید محصولات نورد مسی ژاپن در فوریه، افزایش هزینه‌های تولید کودلکو، اعلامSouthern Copper برای تعویق یک ساله طرح یک میلیارد دلاری 120 هزار تنی Tia Maria پرو به دلیل مشکلات محلی، تصمیم Jiangxi بزرگ‌ترین شرکت مس چین برای افزایش 4/4 درصدی تولید کاتد در 2011 به دلیل تقاضا. 

در سه ماهه دوم Q2 2011 روند قیمت‌های مس در مجموع رو به کاهش بوده که مهم‌ترین دلایل این افت عبارت بوده‌اند از: 

1. افزایش خطر رکود و افزایش سخت‌گیری در سیستم‌های بانکی چین تضعیف یورو* در پی نگرانی از بحران اروپا و افت رتبه اعتباری یونان، عدم توافق مردم با برنامه ریاضت اقتصادی، اخطار چین به اتحادیه اروپا برای سامان دادن به اوضاع مالی، کاهش رتبه اقتصادی آمریکا و ژاپن توسط موسسات Standard and Poors و Moody، تقویت دلار *، افزایش نرخ بهره بانکی در چین برای چندمین بار، افت رشد تولیدات صنعتی جهان و چین در2011Q1، احتمال کاهش کمک‌های دولتی مالی در آمریکا و اروپا، افت سفارشات صنعتی آلمان در مارس، رشد قیمت کالاهای مصرفی و نگرانی از رکود، نگرانی از افزایش نرخ بهره بانکی در آمریکا، افت بیش از دو برابری اقتصاد ژاپن درQ1 2011 نسبت به براوردها و پیش‌بینی ادامه این روند، افت GDP آمریکا در Q12011 تا 1.8% و پیش‌بینی ادامه این روند، آمار منفی اقتصاد کلان و تولید آمریکا درQ2 2011 شامل افت مشاغل، شاخص اعتماد مشتریان و افت شدید قیمت ملک، اعلام نگرانی موسسه بین المللی پول از وضعیت اقتصاد، به پایان رسیدن برنامه تسهیلات مالی آمریکا در پایان ژوئن و عدم اعلام بسته جدید. 

2. برآورد مازاد در چند سال آتی و کاهش تقاضا برآورد ایجاد مازاد تا 2015 به دلیل: بهره‌برداری از طرح‌های Aynak افغانستان در 2014 وOyu Tolgoi در 2012 ـ اعلام مثبت بودن مطالعات طرح 13/2 میلیارد دلاری (کانادا) Yukon (117 هزار تن) ـ توسعه معدن بزرگ Olympic Dam استرالیا و طرح 500 میلیون دلاری مس Spinifox چین ـ مطالعه Bingham Canyon توسط Rio ـ تصمیم پاکستان برای صدور مجوز معدن 3/3 میلیارد دلاری مس ـ طلای Reko Diq ـ تضمین دریافت وام 5/1 میلیارد دلاری از بانک توسعه چین برای توسعه پروژه Aktogay (100 هزار تن کنسانتره) قزاقستان ـ مطالعه طرح 1.6 میلیارد دلاری Lomas Bayas شرکت Xstrata (140 هزار تن) و همچنین افزایش سالانه 5/2 درصدی تولید مس شیلی در ماه می، برآورد رشد قیمت تا 11 هزار دلار در 2011، افزایش تولید 19 درصدی BHP و 14 درصدی Southern Copper و رشد 40 درصدی استخراج سنگ مس Equinox در معدن زامبیا درQ1 2011، افت صادرات دو ماه مس ژاپن برای هفتمین ماه پیاپی در می، افت شدید واردات مس چین درQ1 2011، اعلام CRU مبنی بر مازاد مس در 2013 و اعلام مازاد 117 هزار تنی برای 4 ماهه اول سالWBMS) )، افزایش TC/RC به دلیل مازاد کنسانتره در بازار 

درQ2 2011، دو بازه اصلی افزایش عمده قیمت مس را شاهد بوده‌ایم ( شکل2) که دلایل اصلی این افزایش‌ها عبارتند از: 

افت موجودی‌ها و برآورد کمبود در 2011 در پی: اعتصاب در معدن بزرگ مس و طلای Grasberg اندونزی و El Tenient شیلی ـ افت تولیدات شیلی در Q1 2011 به دلیل آب و هوای بد ـ افت گرید و تعمیرات شامل افت 14 درصدی تولید مس معدنی Rio ـ افت 2/4 درصدی تولید بزرگ ترین معدن مس جهان Escondida شیلی ـ افت تولیدAnglo، Xstrata و Antofagasta ـ اعلام تعطیل شدن 290 هزار تن ظرفیت قدیمی در چین و اعلام Xstrata مبنی بر توقف واحد Mt.Isa استرالیا تا 2016 (287 هزار تن) به دلیل مازاد ظرفیت ذوب و کمبود کنسانتره، تضعیف دلار*، بهبود تقاضا، برآورد مثبت صنعتگران مس در کنفرانس CRU شیلی، تصمیم اروپا برای کمک به یونان و پرتغال و تقویت یورو در پی آن، تصمیم تولیدکنندگان برای افزایش ظرفیت به دلیل اطمینان به رشد تقاضا از جمله دو برابر کردن ظرفیت Esperanza شیلی شرکت آنتوفاگاستا ـ تصمیم شرکت Konkola زامبیا برای افزایش 50 هزار تنی تولید ـ دو برابر شدن تولید مس برزیل طی سه سال آینده به دلیل بهبود تقاضای داخلی و افزایش 70 درصدی ظرفیت ذوب Xiangguang چین تا 600 هزار تن، احتمال توقف طرح یک میلیارد دلاری شرکت Southern Copper در پرو به دلایل محیط زیستی، آمار مثبت واردات مس چین در مارس با 30 درصد رشد ماهیانه، آمار مثبت خرده‌فروشی و سفارشات آمریکا در Q1 و عدم افزایش نرخ‌های بهره آمریکا، رشد شدید سود شرکت‌های مسی در Q1 2011، رشد 20 درصدی هزینه‌های تولید، اعلام ICSG مبنی بر کمبود 60 هزار تنی بازار در Q1 2011، اعلام Glencore مبنی بر بروز کمبود در بازار به دلیل رشد تقاضا و عدم سرمایه‌گذاری کافی. 

در سه ماهه سوم Q3 2011 روند قیمت‌های مس در مجموع رو به کاهش بوده که مهم ترین دلایل این افت عبارتند از: 

1. افزایش خطر رکود و افزایش سخت‌گیری در سیستم‌های بانکی چین و اثر نامطلوب تضعیف یورو * در پی کاهش رتبه اعتباری پرتغال و ایرلند توسط Moody ـ نگرانی از انتشار بحران به ایتالیا و فرانسه ـ مخالفت مردمی در یونان با ریاضت اقتصادی ـ افزایش هزینه استقراض در اسپانیا و ایتالیا ـ عدم رشد اقتصاد آلمان درQ2، کاهش برآورد رشد اقتصاد جهان توسط موسسه بین‌المللی پول، تقویت دلار*، کاهش رتبه اقتصادی آمریکا از AAA به AA و نگرانی از مشکلات بدهی آمریکا و عدم توافق بین گروه‌های مختلف سیاسی آمریکا برای افزایش سقف بدهی‌ها، افت رشد تولید صنعتی آسیا و اروپا بخصوص چین تا کمترین در 28 ماه، افزایش نرخ بهره بانکی چین، هند و اروپا، افت آمار اقتصاد کلان آمریکا در ژوئن و Q2 2011 شامل: مشاغل و افت شاخص اعتماد مشتریان، رشد تورم ژوئن چین، افت رشد اقتصادی کشورهای OECD در جولای (کمترین در 2 سال)، اخطار برزیل در مورد وضعیت اقتصادی. 

2. برآورد مازاد در چند سال آتی و کاهش تقاضا برآورد مازاد تا 2015 در پی افزایش افزایش تولیدات معدنی مس در جهان طی Q2 و طرح‌های متعدد مسی شامل: رشد تولید مس شیلی ـ افزایش 9 درصدی تولید معدن بزرگ Prominent Hill استرالیا در Q2 - برآورد رشد تولید 6 درصدی Xstrata در نیمه دوم ـ تصویب طرح Tia Maria شرکت Southern Copper ـ اعلام تولید طرح 3/2 میلیارد دلاری Oyu Tolgoi در 2013 ـ توسعه طرح Rodini (40-50 هزار تن از 2015) پرو ـ سرمایه‌گذاری Xstrata برای توسعه دو معدن در پرو با هدف افزایش 60 درصدی تولید پرو تا 2012 و توسعه طرح 4.2 میلیارد دلاری Las Bambas در Q3 (400 هزار تن از 2014) ـ تصمیم Anglo برای احداث طرح 3 میلیارد دلاری Quellaveco (200 هزار تن تولید در 2014) ـ ادامه طرح 2.2 میلیارد دلاری Toromocho توسط Chinalco در پرو تولید 2013 ـ افزایش ذخایر معدن Kenneth Utah شرکت Rio به میزان 20 میلیون تن تا 106 میلیون تن، افت شدید صادرات کاتد جولای ژاپن برای دهمین ماه پیاپی به دلیل کاهش تقاضای چین، اعلام مازاد 256 هزار تنی بازارهای مس جهان در 7 ماهه اول سال توسط WBMS، اخطار Rio و BHP مبنی بر شدت نوسانات در بازار فلزات، افت قیمت‌های TC/RC به دلیل مازاد کنسانتره، افت پریمیوم. 

در Q3 2011، دو بازه اصلی افزایش عمده قیمت مس را شاهد بوده‌ایم (شکل 3) که دلایل اصلی این افزایش‌ها عبارتند از: 

افت موجودی‌ها و برآورد کمبود در پی افت گرید و نیز طولانی شدن اعتصاب‌های کارگری در معادن Grasberg اندونزی و El Tenient، معادن Codelco، Collahuasi و Escondida شیلی، حوادث و تاخیر در طرح‌ها شامل افت تولید زامبیا و پرو ـ کاهش تولید کاتد ژاپن پس از سونامی ـ برآورد کودلکو مبنی بر افت 50 درصدی تولید Chuqicamata شیلی طی سال‌های آتی ـ افت تولید First Quantum ـ افت قابل توجه تولید Rio و BHP در Q2 و تولید مس Kazakhmys در H1 به دلیل افت گرید ـ احتمال توقف دو طرح عظیم Southern Copper در پرو و Olympic Dam در استرالیا به دلایل سیاسی، بالا رفتن پریمیوم مس آمریکا، تقویت یورو و تضعیف دلار، بهبود اقتصاد آمریکا بخصوص املاک، رشد تولیدات صنعتی در جولای، رشد واردات ژوئن و جولای، افت کمتر از برآورد رشد اقتصادی چین و ژاپن در Q2، اعلام کمبود 69 هزار تنی بازار کاتد جهانی در ژانویه ـ آوریل توسط موسسه ICSG، آربیتراژ**. 

در سه ماهه چهارم Q4 2011 روند قیمت‌های مس در مجموع رو به افزایش بوده، با این حال طی نوامبر و دسامبر قیمت‌ها افت عمده‌ای داشته و در کل سال قیمت مس کاهشی 21 درصدی را پس از دو سال رشد پیاپی (140 درصد در 2009 و 30 درصد در 2010) را تجربه کرد. مهم‌ترین دلایل رشد قیمت مس در بازه اخیر عبارت بوده‌اند از: 

1. نگرانی از کمبود عرضه و ادامه اعتصابات کارگری در معادن مهم جهان به دلیل طولانی شدن اعتصاب در معدن Grasberg اندونزی (3 ماه) و معدن Cerro Verde پرو، افت موجودی‌ها، کاهش تولید Rio و BHP در Q3، کاهش 5/23 درصدی تولید 9 ماهه اول سال Escondida معدن شماره یک مس جهان به دلیل اعتصاب و افت گرید، اعلام کاهش برنامه تولید امسال First Quantum، اعلام Barclays مبنی بر احتمال افت 2 درصدی تولید معدنی مس جهان در 2011، اعلام ICSG مبنی بر کمبود بازار در 8 ماهه اول سال، احتمال رشد 50 درصدی هزینه احداث طرح 3 میلیارد دلاری Caserones شیلی. 

2. افزایش امید به بهبود اقتصاد جهانی بهبود آمار اقتصاد کلان آمریکا در سپتامبر و Q4 شامل: مشاغل ـ PMI ـ ساختمان‌سازی ـ رشد مطلوب اقتصاد آمریکا در Q3، اخبار مثبت اقتصاد اروپا از جمله تصمیمات سخت‌گیرانه ریاضت اقتصادی برای کنترل بودجه کشورهای اتحادیه ـ آمار مثبت صنعتی فرانسه و ایتالیا در آگوست ـ استعفای روسای جمهور ایتالیا و یونان و تشکیل دولت‌های جدید ـ احتمال نجات بانک‌های ورشکسته توسط بانک مرکزی اروپا و نیز کشورهای BRIC و تقویت یورو * در پی آن در نتیجه کاهش نسبت یورو به دلار (euro/dollar) که اثر مثبت روی قیمت‌ها دارد *، آمار مثبت صنعتی چین در اکتبر پس از ماه‌ها کاهش، کاهش سخت‌گیری‌های مالی چین. 

3. افزایش تقاضا و آربیتراژ** رشد 21 درصدی واردات آگوست چین، احتمال ابطال مجوز آب دو طرح بزرگ مس در پرو، رشد واردات سپتامبر تا نوامبر مس چین به دلیل آربیتراژ (اختلاف قیمت بین بورسی لندن و چین)، اعلام چین مبنی بر توسعه تولید خودروهای الکتریکی که مصرف بالای مس دارند. 

درQ4 2011، سه بازه اصلی کاهش عمده قیمت مس را شاهد بوده‌ایم (شکل 4) که دلایل اصلی این کاهش‌ها عبارت بوده‌اند از: 

1. ادامه نگرانی از گسترش رکود و تشدید بحران اروپا به دلایل تضعیف شدید یورو * در پی افزایش تهدید ورشکستگی یونان ـ تهدید موسسات اعتباری برای کاهش رتبه بزرگ‌ترین قدرت‌های اقتصادی اروپا ـ افزایش شدید هزینه‌های استقراض ایتالیا و اسپانیا و افت شاخص‌های تولیدی ـ کاهش 50 درصدی برآورد رشد اقتصادی آلمان در 2012، عدم توافق احزاب آمریکایی برای حل مشکل کسری شدید بودجه، تقویت دلار *، افت شاخص‌های اقتصاد کلان آمریکا، کاهش شدید فعالیت کارخانه‌ای یا PMI اروپا و آسیا در سپتامبر و Q4، افزایش نگرانی از کاهش تقاضا در بازار مسکن و خودروی چین، رشد اقتصادی کمتر از برآورد چین و اروپا در Q3 

2. کاهش پریمیوم‌ها برای سال 2012 و رشد هزینه‌های TC/RC به دلیل مازاد کانس در بازارها 

3. احتمال افزایش مازاد بازار در سال‌های آتی در پی انتشار اخباری مانند بهره‌برداری یا آغاز طرح‌های متعدد مسی از جمله تصویب توسعه Olympic Dam استرالیا توسط BHP ـ شروع برداشت Xstrata از بخش زیرزمینی معدن Ernst Henry استرالیا ـ تصمیم کودلکو برای توسعه 875 میلیون دلاری بخش زیرزمینی معدن Chuquicamata ـ اعلام Anglo مبنی بر دو برابر شدن تولید Los Bronces تا 400 هزار تن در سال ـ رشد تولید Lundin در 2013 و 2014 در پی بهره‌برداری از طرح Tenke کنگو، احتمال بالاتر بودن موجودی انبارهای چین نسبت آمار اعلامی (9/1 میلیون تن!!)، افزایش 17 درصدی تولید آنتوفاگاستا در Q3 به دلیل افزایش تولید و گرید، رشد موجودی‌های شانگهای، اعلام مازاد 343.5 هزار تنی بازار مس در 10 ماهه اول سال در مقایسه با 18.200 تن در کل 2010 (WBMS)، رشد 126.4 درصدی تولید مس مکزیک در اکتبر در پی راه‌اندازی معدن Cananea پس از سه سال اعتصاب. 


پاورقی: 

* از آنجا که عمده تبادلات فلزات پایه با واحد دلار انجام می‌شود، تضعیف دلار منجر به افزایش قدرت خرید مشتریان دارای دیگر واحدهای پولی مثلاً یورو می‌ شود. حال هرچه یورو تقویت شود باز هم این قدرت خرید بالا می‌رود و تقاضای فلزات پایه بهبود می‌یابد. 

بهبود یا افت آمار اقتصادی هر کشور به ترتیب منجر به تقویت یا تضعیف واحد پولی آن ناحیه می‌شود و هم‌اکنون که اتحادیه اروپا با بحران مواجه است شاهد تضعیف شدید یورو و در نتیجه کاهش تقاضای فلزات می‌باشیم. 

** آربیتراژ به معنی اختلاف قیمت فروش مس در بورس لندن و بورس شانگهای بوده و هر چه بیشتر بوده یا قیمت مس در چین پایین‌تر از فروش آن در LME باشد منجر به افزایش واردات چین می‌شود. 



تهیه و تنظیم: پانته‌آ گرامی‌شعار / کارشناس دفتر فلزات غیرآهنی ایمیدرو