توسعه صنعت فولاد در آمریکای‌جنوبی با وجود تهدیدات بازار

معدن و توسعه: صنعت فولاد آمریکای‌لاتین از واردات مستقیم و غیرمستقیم فولاد از چین رنج می‌برد، اما با وجود این اکثر کارخانه‌های این منطقه برای پاسخگویی به رشد تقاضای پیش‌بینی شده درآینده به ظرفیت‌های خود اضافه می‌کنند. 

سال 2011، در ظاهر برای کشورهای آمریکای‌جنوبی با اقتصادی نوپا شروع بسیار امیدوارکننده‌ای را داشته و به نظر می‌رسید که آثار منفی بحران مالی جهانی سال 2009ـ2008 برطرف شده و سرمایه‌گذاری مجددا افزایش یافته و مصرف نیز روندی مثبت به خود گرفته و تنها تهدید بزرگ در منطقه در ظاهر مانند سابق تورم باشد. 

مسلما چنین حالتی از خوشبینی نمی‌تواند بدون تاثیرات آتی ناشی از بهار عرب، زلزله و سونامی در ژاپن، بهبود ضعیف اقتصادی در آمریکای‌شمالی و تداوم بحران بدهی‌ها در حوزه کشورهای یورو بوده باشد و چندی طول نکشید که صنعت فولاد آمریکای ‌لاتین نیز موثر از چنین تحولاتی در سطح جهانی واقع شد. ایلافا به‌عنوان انجمن فولاد منطقه که اخیرا به آلاسرو تغییر نام یافته، در ماه مارس پیش‌بینی کرد که مصرف ظاهری محصولات نهایی فولادی در سال 2011، 1/7 درصد رشد داشته باشد. 

در ماه ژوئن حتی این تخمین بیشتر شده و به 9/7 درصد رسید، اما فقط سه ماه پس از آن انجمن میزان رشد را به 7/4 درصد کاهش داد و اعلام کرد که به‌دلیل چشم‌انداز نامشخص اقتصاد جهانی انتظار می‌رود که در نیمه اول سال 2011، در این ارقام رشد کمتری نیز به‌دست آید. در برزیل که بیش از نیمی از کل تولید فولاد خام آمریکای‌لاتین را در اختیار دارد، شرایط به نظر حساس‌تر است. 

انجمن فولاد کشور (IABR) در ابتدای ماه ژئن اعلام کرد که مصرف ظاهری فولاد کشور می‌تواند امسال با 4/6 درصد افزایش به 7/27 میلیون تن برسد. تا پایان ماه اوت این پیش‌بینی تغییر کرده و با 1/1 درصد افت به 9/25 میلیون تن رسید. جای تعجب ندارد که اگر بگوییم حجم نهایی حتی پایین‌تر نیز بود و از آن زمان نیز مصرف داخلی آن پیوسته کاهش داشته است. 

به‌طور کل دلایل این تجدیدنظرها و افت مصرف را می‌توان به بحران‌های اقتصادی و مالی در اروپا و آمریکا نسبت داد، اما در ورای چنین مشکلات حاد و مهمی، فولادسازان کشور می‌گویند که بخش اعظم مشکلات آنها در واقع قدیمی‌تر بوده و از سایر مناطق جهان سرچشمه می‌گیرد. آنها می‌گویند که در چند سال گذشته چین حجم بیشتری از محصولات فولادی را به منطقه صادر کرده و در میان محصولات صنعتی صادراتی به منطقه واردات فولاد صدمه بیشتری را به صنعت فولاد آمریکای‌لاتین زده است. از دیگر محصولات صنعتی صادراتی چین به منطقه می‌توان به ماشین‌آلات، قطعات یدکی خودرو، خودرو و لوازم خانگی نیز اشاره کرد. اگرچه در حقیقت می‌توان انتظار داشت که کل واردات مستقیم محصولات نهایی فولادی منطقه امسال نسبت به اوج آن در سال گذشته (2010) کاهش داشته باشد، اما حجم آن احتمالا در سال 2012، به رکورد یا اوج جدید دیگری برسد. 


رقابت نابرابر 

انجمن فولاد آمریکای‌لاتین (Alacera) اشاره می‌کند که چنین حجم واردات فزاینده‌ای به منطقه از طرف چینی‌ها که مسبب آن یارانه‌های دولت چین به فولادسازان این کشور و نرخ تبدیل ارزی غیرواقعی آن است، لطمه شدیدی به توان رقابتی فولادسازان منطقه زده و فرآیند صنعتی شدن در آمریکای‌لاتین را عمیقا فلج کرده است. از طرف دیگر چنین واردات موجب بیکاری هزاران نفر شده و مانع میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری در بخش تولید و فناوری در این منطقه خواهد شد. 

به‌منظور جلب توجه دولت‌های منطقه به این وضعیت، انجمن فوق کمیته‌ای را برای تعیین و مطالعه آثار واردات از چین روی صنایع فلزی (فولادسازان) کشورهای برزیل، مکزیک، آرژانتین و کلمبیا تشکیل داده است. 

این مطالعات نشان می‌دهد که از کل صادرات آمریکای‌لاتین به چین حدودا 90 درصد مواد اولیه بوده و فقط 10 درصد محصولات نهایی بوده است. برعکس به‌طور متوسط 90 درصد صادرات چین به آمریکای‌جنوبی محصولات نهایی و فقط 10 درصد مواد اولیه است. 

به‌طور کل در سال 2005، از کل صادرات منطقه به سایر مناطق جهان 8/49 درصد مواد اولیه بوده که در سال 2010، این میزان به 7/54 درصد افزایش پیدا کرد. نسبت صادرات محصولات نهایی به کل صادرات برزیل و کلمبیا به ترتیب از 53 درصد و 35 درصد در سال 2005 به 35 درصد و 25 درصد در سال 2010، کاهش پیدا کرد. برعکس بین سال های 2005 و 2010، واردات محصولات نهایی فلزی از چین از نظر ارزشی در مکزیک 183 درصد، در کلمبیا 241 درصد، در آرژانتین 255 درصد و برزیل 360 درصد افزایش داشته و در سال 2010، چین 60 میلیارد دلار محصولات نهایی فلزی به چهار کشور فوق در آمریکای‌لاتین صادر کرده و متقابلا فقط 2 میلیارد دلار واردات داشته که این نسبت 30 به یک است. 

حمایت دولتی 

رئیس انجمن فولاد آمریکای‌لاتین می‌گوید: چون شرکت‌ها و صنایع چین آشکارا تحت حمایت و کمک‌های مالی یا یارانه‌ای دولت این کشور قرار دارند، این کشور تهدید فوق‌العاده و چالش بی‌سابقه‌ای را پیش روی ما قرار داده است. 

انجمن مطالعات، خود را در این خصوص چند ماه پیش در اختیار چهار دولت (مکزیک، کلمبیا، آرژانتین و برزیل) قرار داده و به آنها پیشنهاد کرده که مالیات‌های سرمایه‌گذاری و صادراتی را کاهش داده و مکانیسم استفاده از تجهیزات، امکانات و تولیدات داخلی را برای پیشبرد پروژه‌ها تقویت کنند. تعدادی کمیته‌های فنی و مهندسی تشکیل شده و مطالعاتی را برای اتخاذ تصمیمات احتمالی در جهت حمایت از تولیدات صنعتی در دست انجام دارند. 

در مورد برزیل هم رئیس‌جمهور چپ‌گرای دولت این کشور «دیلما روسوف» در حال حاضر این‌گونه نشان می‌دهد که به دنبال حمایت از صنعت کشور است. در ماه ژوئن او گروه GL-CEX را تشکیل داد تا از صنعت داخلی برزیل در مقابل واردات ناعادلانه و غیرقانونی دفاع کند. بلافاصله پس از آن، طرح ارتقای توان رقابتی بخش تولیدات صنعتی، مشوق‌های صادراتی و مبارزه با جریانات ضدصنعتی شدن را آغاز و راه‌اندازی کرد. 

دبیرکل انجمن تولیدکنندگان محصولات طویل مکزیک (Deacero) و رئیس انجمن فولاد ایران کشور (Cancero) در نظر دارد چندین دولت آمریکای‌لاتین را متقاعد کند که یک برنامه نهادینه و منسجمی را در راستای مبارزه با عوامل ضدصنعتی شدن در منطقه تهیه و ارایه دهند. 

رئیس انجمن فولاد می‌گوید: از دولت‌های‌مان نمی‌خواهیم توافقات بین‌المللی خود را زیرپا گذاشته یا در راستای انجام روش‌های تجاری نامشروع و غیرقانونی مبادرت ورزند، برعکس ما خواهان رعایت کامل قوانین گمرکی و انعطاف‌پذیری سیاستگذاری‌های تجاری هستیم که بتواند به‌طرز مناسبی مانع ورود هرگونه محصولی به‌صورت ناعادلانه به کشورهای منطقه شود. دولت‌های محلی و بخش خصوصی باید با مساعدت یکدیگر راه‌حل‌های تقویت تولیدات صنعتی را جست‌وجو کرده و یکپارچگی زنجیره تولید را گسترش و توسعه دهند. 

این انجمن در نظر دارد، آثار رشد واردات محصولات نهایی بر کمیت و کیفیت اشتغال از دست رفته را در آمریکای‌لاتین در چند سال گذشته مطالعه و بررسی کند. 


استمرار سرمایه‌گذاری 

در شرایطی که Alacero (انجمن فولاد آمریکای‌لاتین) و سایر انجمن‌های فولادسازی کشورهای منطقه سعی دارند که حمایت‌های دولت‌ها در منطقه را جلب کنند، فولادسازان از نزدیک وضعیت بازار را زیر نظر دارند تا هرگونه تغییر لازم را در جدول زمانی طرح‌های توسعه خود اعمال کنند. 

چند هفته پیش آرسلورمیتال تصمیم گرفت که به‌طور موقت پروژه توسعه 2/1 میلیارد دلاری خود در استان Minas Gerais برزیل را به تعلیق بیندازد، چون رشد اقتصادی این کشور کمتر از پیش‌بینی یا حد انتظار است. علاوه بر این، طرح‌های توسعه‌اش در دو کارخانه دیگر در برزیل را متوقف کرده است. 

این پروژه‌ها در مجموع 5/2 میلیون تن به تولید فولاد خام کشور و بیش از 6/2 میلیون تن در سال به تولید محصولات طویل در برزیل خواهد افزود. اجرای این طرح‌ها وقتی مجددا آغاز خواهد شد که شرایط بازار بهبود پیدا کند. 

دیگر پروژه‌های آمریکای‌لاتین در حال پیشرفت هستند. 

در ماه می کارخانه یوزیمیناس بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات طویل در آمریکای‌جنوبی یک خط تولید کلاف گالوانیزه غوطه‌ور گرم (HDG) را در استان میناس جرآیس راه‌اندازی کرد که کل تولید این شرکت را در سال به بیش از یک میلیون تن می‌رساند. 

یوزیمیناس می‌خواهد در ماه مارس سال آینده یک واحد نورد گرم تسمه 3/2 میلیون تنی در سال به ارزش 38/1 میلیارد دلار را در کارخانه فولادسازی 5/4 میلیون تن در سال (Cubatao) در استان سائوپولو برزیل را راه‌اندازی کند. به همراه سایر پروژه‌ها این پروژه تسمه گرم کل ظرفیت محصولات نهایی برزیل را از سال 2013 به بعد به 8/9 میلیون تن خواهد رساند که بالاتر از 2/7 میلیون تن در سال کنونی است. این ظرفیت موجب خواهد شد که شرکت تقریبا با ظرفیت کامل 9 میلیون تن در سال فولاد خام تولید کند. 

بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد خام در آمریکا‌ی‌لاتین و بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات طویل در کل قاره آمریکا یعنی جردائو به طرح‌های توسعه جاه‌طلبانه خود همچنان وفادار است. این شرکت در کارخانه Coasigua خود در استان ریودوژانیرو مشغول 5/2 میلیارد Reais سرمایه‌گذاری برای نصب یک واحد نورد جدید محصولات طویل 600 هزار تن در سال است که قرار است تا سال 2013، راه‌اندازی شود و ظرفیت تولید فولاد خام خود را با همان ظرفیت 600 هزار تن در سال به 8/1 میلیون تن در سال خواهد رساند. 

شرکت جردائو در سائوپائولو در حال ساخت یک واحد جدید 500 هزار تن در سال محصول طویل خاص (SBQ) فولادی است که ظرفیت کارخانه را به 2/1 میلیون تن در سال تا سال 2012، خواهد رساند. تا پایان سال 2012 جردائو علاوه بر این یک واحد نورد تسمه گرم با ظرفیت 820 هزار تن در سال و یک واحد نورد ورق سنگین (Heavy plate) با ظرفیت 1/1 میلیون تن در سال را در کارخانه Acominas خود در استان Minas Gerais را راه‌اندازی خواهد کرد. 

انتظار می‌رود که کل هزینه‌های احداث این نوردها به 4/2 میلیارد Reais رسیده و شروع تولید محصولات تخت فولادی این شرکت در برزیل باشد و این بدین معنی است که شرکت جردائو به‌زودی با کارخانه‌های یوزیمیناس، CSN و آرسلورمیتال در بازار ورق رقابت خواهد کرد. در بازار plate جردائو به جایگاه قدیمی یوزیمیناس به‌عنوان تنها عرضه‌کننده این محصول در برزیل و در حقیقت در کل بازار آمریکای‌جنوبی خاتمه خواهد داد. 

همزمان وقتی که جردائو به سمت تولید ورق فولادی در برزیل حرکت می‌کند، شرکت CSN دومین تولیدکننده بزرگ محصولات تخت در کشور به‌زودی وارد بازار محصولات طویل خواهد شد. 

با 6/5 میلیون تن در سال ظرفیت تولید فولاد خام و بیش از 5 میلیون تن در سال محصولات نهایی، در نیمه دوم سال آینده طبق پیش‌بینی ‍CSN کارخانه محصولات طویل 500 هزار تنی در سال خود در ریودوژانیرو را راه‌اندازی خواهد کرد و این اولین کارخانه از سه کارخانه‌ای خواهد بود که به بهره‌برداری خواهد رسید. 

دیگر واحدها 500 هزار تنی در سال محصولات طویل احتمالا به‌دنبال آن در جنوب‌شرقی برزیل راه‌اندازی شود که یکی در استان Minas Gerais و دیگری در استان سائوپائولو خواهد بود. 

در دیگر کشورها نیز چندین پروژه در دست اجراست: در مکزیک انجمن فولاد این کشور می‌خواهد پروژه جدید مینی‌میل در استان Coahuila را در ماه ژانویه آینده راه‌اندازی کند. این کارخانه 5/1 میلیون تن در سال ظرفیت تولید فولاد خام داشته و یک میلیون تن در سال محصولات طویل تولید خواهد کرد که کل ظرفیت شرکت را به 5/4 میلیون تن در سال فولاد خام و 7/3 میلیون تن در سال محصولات نهایی خواهد رساند. 

شرکت ترنیوم مکزیک در حال نصب یک واحد نورد سرد جدید 5/1 میلیون تن در سال و یک واحد نورد گالوانیزه گرم در Pesqueria است که قرار است این پروژه‌ها در سال 2013 راه‌اندازی شوند، همچنین بزرگ‌ترین مجتمع فولادسازی مکزیک (Ahmsa) در حال اجرای پروژه 5/1 میلیارد دلاری Fenix است که در حال حاضر یک کوره بلند 46/1 میلیون تن در سال خود را در ماه ژانویه راه‌اندازی کرده است. در چند ماه آینده شرکت می‌خواهد کوره قوسی جدید 2/1 میلیون تن در سال و ماشین ریخته‌گری اسلب 2/1 میلیون تنی در سال و یک واحد نورد یک میلیون تن در سال Plate خود را راه‌اندازی کند. 

در پرو شرکت CAA در حال نصب واحد نورد محصولات طویل 650 هزار تنی در سال به ارزش یکصد میلیون دلار در Pisco است که کل ظرفیت محصول فولاد نهایی شرکت را از سه ماهه چهارم سال 2012، به بعد به بیش از 1/1 میلیون تن در سال خواهد رساند. 

در شیلی شرکت CAP اخیرا مطالعات فنی خود درخصوص یک پروژه توسعه 4/2 میلیارد دلاری را آغاز کرده که می‌تواند ظرفیت فولادسازی CSH آن را از 45/1 میلیون به 3 میلیون تن در سال یعنی به دو برابر افزایش دهد. 
شرکت جردائو نیز می‌خواهد مطالعات خود در مورد شرکت وابسته به آن در شیلی (جردائو آزا) را آغاز کند و در حال حاضر به‌دنبال بررسی امکان افزایش ظرفیت تولید این کارخانه از 280 هزار تن به 800 هزار تن در سال و ظرفیت محصولات نورد آن از 425 هزار تن در سال به 900 هزار تن در سال است. به هر صورت با وجود مشکلات منطقه مصرف ظاهری فولاد آن در سال 2012 به بیش از 70 میلیون تن خواهد رسید که موجب توسعه طرح‌ها و ظرفیت‌های فولادسازی‌ها در آمریکای‌جنوبی خواهد شد.



منبع: متال‌بولتن