گزارش ویژه معدن و توسعه از تولید و تجارت فولاد جهان در سال 2011؛ رشد تولید فولاد ایران بالاتر از میانگین جهانی ثبت شد (قسمت اول)
برای بزرگنمایی کلیک کنید.
معدن و توسعه: برآوردهای اولیه حاکی است که تولید فولاد جهان در سال 2011، با 5/4 درصد افزایش به یک میلیارد و 489 میلیون تن رسید، حال آنکه تولید فولاد ایران رشدی 9 درصدی را به ثبت رساند.
این گزارش، با اتکا به آمارهای تولید جهان نشان میدهد که ایران با پشت سر گذاشتن بیشتر کشورهای دنیا پنجمین رشد تولید فولاد را در جهان داشته است.
رشد تولید فولاد ایران در سال 2011، از اروپا آمریکا و حتی چین و هند بیشتر ثبت شده و تنها کشورهای معدودی نظیر ترکیه و کرهجنوبی رشد تولید بیش از 9 درصد را در سال 2011، در بخش فولاد داشتهاند.
در سال گذشته میلادی چین با 628 میلیون تن تولید قدرت اول تولید فولاد جهان بوده و تولید فولاد ژاپن و آمریکا 108 میلیون تن و 86 میلیون تن در مقامهای بعدی قرار داشته است. هند، روسیه، کرهجنوبی، آلمان و اوکراین قدرتهای بعدی تولید فولاد جهان بودهاند.
ایران نیز با تولید 1/13 میلیون تن فولاد خام شانزدهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان و بالاتر از کشورهایی نظیر کانادا بوده است.
مشروح گزارش «معدن و توسعه»، درباره تولید فولاد و وضعیت مواد اولیه آن در سال 2011، را در ادامه میخوانید:
نگاهی به وضعیت سنگآهن
تولید جهانی سنگآهن دنیا در سال 2011، حدود 2520 میلیون تن بوده است. در این سال چین با تولید حدود 950 میلیون تن سنگآهن بزرگترین تولیدکننده سنگآهن دنیا بود. حدود 5/37 درصد سنگآهن مورد نیاز دنیا در سال 2010، در چین تولید شد.[1]. حدود 57 درصد سنگآهن صادراتی جهان در سال 2010 را چین خریداری کرد[2]. تولید جهانی سنگآهن در سالهای 1950، 1960 و 1970 بهترتیب حدود 190، 350 و 600 میلیون تن بوده است. بعبارت دیگر در 61 سال (2011ـ1950) اخیر تولید سنگآهن دنیا به طور متوسط سالانه حدود 15 درصد رشد داشته است. شکل یک میزان تولید سنگآهن، آهن خام و فولاد خام دنیا در سالهای مختلف را نشان میدهد[3و4]. همانگونه که در شکل یک دیده میشود، میزان تولید سنگآهن دنیا در دورههای مختلف فراز و نشیبهای گوناگونی را سپری کرده است. بهعنوان نمونه در دهه 1970 میلادی میزان ظرفیت استخراج از معادن سنگآهن دنیا بیش از میزان مورد نیاز برای تولید فولاد در دنیا بوده، از اینرو رکود درازمدتی را در سرمایه گذاری برای افزایش ظرفیت استخراج از معادن سنگآهن در این دوره شاهد بودیم، اما از سال 2005 تا 2008 روند صعودی تولید سنگآهن دنیا همگام با رشد تولید جهانی فولاد رشد زیادی داشته است. در سال 2009 مقدار تولید جهانی سنگآهن کاهش یافته، اما در سال 2010و 2011، افزایش چشمگیری داشته است[4و5].
در سال 2010، برای افزایش تولید سنگآهن در سطح جهان کمتر سرمایهگذاری کمی انجام گرفت، زیرا در شش ماهه دوم سال 2008 عرضه جهانی سنگآهن بیشتر از تقاضای آن بوده و قیمت جهانی سنگآهن در شش ماهه دوم سال 2008 نسبت به شش ماهه اول همین سال کاهش چشمگیری داشته است. قیمت جهانی سنگآهن در سال 2009 نسبت به سال 2008، حدود 28 درصد کاهش داشت. در سال 2010، قیمت جهانی سنگآهن نسبت به سال 2009، افزایش یافت. در 10 ماهه اول سال 2011، جهان با افزایش قیمت سنگآهن مواجه بود (شکل 2). همانطوری که در شکل 2 دیده میشود، بعد از قیمت جهانی مواد غذایی بیشترین درصد رشد را از سال 2003، تاکنون قیمت جهانی سنگآهن نسبت به قیمت جهانی نفت خام و مواد اولیه صنعتی در دنیا داشته و در 2 ماهه آخر سال 2011، قیمت جهانی سنگآهن بر مبنای آخرین آمار و اطلاعات جهانی کمی کاهش داشته است.[6]
چنانچه مشکلات مالی بهوجود آمده برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر طرف نشود تفاوت قیمت سنگآهن در سال 2012 با قیمت دو ماه آخر سال 2011، زیاد نخواهد بود. عرضهکنندگان عمده سنگآهن، به جای توافق برای تعیین قیمت قراردادی سالانه سنگآهن، توافق تعیین قیمت را از سال 2010، به فصلی تبدیل کردند. آنها تمایل دارند در سال 2012 توافق قیمت قراردادی سنگآهن ماهانه باشد. تحمیل این روند قیمتگذاری توسط شرکتهای عمده صادرکننده سنگآهن مشکلات زیادی را برای برنامهریزی صنایع فولاد کشورهایی که برخلاف ایران واردکننده سنگآهن هستند، بهوجود آورده است.[2]
شرکتهای تولیدکننده فولاد از چند سال گذشته کوشش میکنند، سهام بعضی از شرکتهای تولیدکننده سنگآهن و زغال سنگ ککشو را بخرند تا در برنامهریزی درازمدت تولید فولاد خود مشکلی نداشته باشند.
بشر از سال 1920 تا سال 1992، حدود 35 میلیارد تن سنگآهن را به محصولات چدنی و فولاد تبدیل کرده و از سال1992 تا سال 2011، نیز حدود 24 میلیارد تن سنگآهن در دنیا مصرف شد[4و5]، بنابراین با توجه به آمار و ارقام گفته شده چنین میتوان نتیجه گرفت که دنیا حتی در یکصد سال آینده هم با کمبود ذخیره سنگآهن برای تولید فولاد مواجه نخواهد شد[7]. جدول شماره 2 ذخایر سنگآهن دنیا، ایران و 19 کشور عمده تولیدکننده فولاد دنیا آورده شده است.
با توجه به ذخایر سنگآهن ایران و برنامه افزایش کمیت تولید فولاد از نظر تامین سنگآهن صنایع تولید فولاد ایران تا 40 سال آینده مشکلی وجود ندارد.
مقدار صادرات جهانی سنگآهن در سال 2010، معادل 1043 میلیون تن بوده و منطقه آمریکایلاتین در سال 2010، حدود 290 میلیون تن، استرالیا حدود 271 میلیون تن سنگآهن صادر کردند.[5و11]
ترکیه در سال 2010، حدود 19 میلیون تن قراضه از کشورهای دیگر وارد کرده است. آمریکا در سال 2010، حدود 19 میلیون تن قراضه به کشورهای دیگر صادر کرده است.[12]
از میان کشورها و مناطق مختلف اقتصادی جهان در سال 2011، بیش از 50 درصد سنگآهن صادراتی جهان به چین وارد شد.
بر طبق جدول شماره یک ذخایر سنگآهن چین بسیار زیاد است، با وجود این که چین یکی از بزرگترین منابع سنگآهن جهان را در اختیار دارد، اما بهدلیل عیار پایین سنگآهن معادن چین (حدود 33 درصد) و همچنین رشد زیاد تقاضا برای سنگآهن در این کشور، چین سالهاست که بزرگترین واردکننده سنگآهن جهان است و تا سال 2015 هم بزرگترین واردکننده سنگآهن دنیا خواهد بود.[2]
تولید آهن خام مذاب ایران در سال 2010، حدود 5/2 و در سال 2011، هم حدود5 /2 میلیون تن بود.[2]
حدود 50 درصد زغالسنگ ککشو مصرفی برای تولید این مقدار آهن خام در ایران در سال 2010، بر طبق شکل 3 مانند سالهای قبل از کشورهای مختلف وارد شد.
در سال 2010، بیش از 9 میلیون تن آهن اسفنجی (DRI) و در سال 2011، حدود 10 میلیون تن آهن اسفنجی (DRI) در ایران با استفاده از سنگآهن معادن ایران و انرژی گاز تولید شدند.[15]
در سال 2010، حدود 70 و در سال 2011، حدود73 میلیون تن آهن اسفنجی در جهان تولید شد.[15]
حدود 80 درصد آهن اسفنجی دنیا در سال 2011، با استفاده از انرژی گاز تولید شدند . 100 درصد آهن اسفنجی ایران در سال 2011، مانند سالهای قبل با استفاده از انرژی گاز در مبارکه اهواز، فولاد خراسان و... تولید شدند.
رشد تولید آهن اسفنجی دنیا در سال 2011، نسبت به سال 2010، قدری بیشتر از 4 درصد بود. رشد تولید آهن اسفنجی ایران در سال 2011، نسبت به سال 2010، بیشتر از میانگین جهانی رشد تولید آهن اسفنجی بود.
حدود 44 درصد فولاد خام دنیا در سال 2011، در چین تولید شد. حدود 64 درصد فولاد خام دنیا در سال 2011، در قاره آسیا تولید شد.
حدود8/0 درصد فولاد خام دنیا در سال 2011، در ایران تولید شد. رشد تولید فولاد ایران در سال 2011، نسبت به سال 2010، حدود 9 درصد بود. به عبارت دیگر در 3 سال اخیر هر ساله رشد تولید فولاد ایران بیشتر از میانگین رشد جهانی تولید فولاد بوده است .[2]
همانطوری که مشاهده میشود، از ماه 5 سال 2008 تا ماه 2 سال 2009 تولید جهانی فولاد بعلت بحران اقتصاد جهانی روند نزولی داشت. روند نزولی تولید فولاد چین در این مدت کمتر از میانگین جهانی بود. روند تولید فولاد ایران از بحران اقتصاد جهانی به علت عدم وابستگی متاثر نشده است.
روند تولید فولاد خام 6 ماهه آخر سال 2011 چین که در شکل3 الف دیده میشود، نزولی بوده و تولید فولاد چین در ماه نوامبر سال 2011، کمتر از ماه نوامبرسال 2010، شد. تولید فولاد ماه نوامبر سال 2011، چین حدود 10 میلیون تن از تولید ماه 6 سال 2011، کاهش نشان میدهد.
درصد رشد تولید فولاد چین در سال 2012 نسبت به 2011، پیشبینی میشود عدد قابل توجهی نباشد به عبارت دیگر رشد درصد کمی تولید فولاد چین از سال 2012 تا سال 2015، مانند سالهای قبل از سال 2010، نخواهد بود.
برای خواندن قسمت دوم کلیک کنید.
منابع در هفتهنامه موجود است.
نویسنده: دکتر مهندس سیدتقی نعیمی/ عضو هیات علمی دانشگاههای امیرکبیر و علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و کارشناس رسمی دادگستری