با وجود کاهش تولید فولاد جهان؛ تولید فولاد ایران در ماه اکتبر افزایش یافت

معدن و توسعه: با وجود کاهش 3/0 درصدی تولید فولاد جهان در ماه اکتبر، تولید فولاد ایران در این ماه نسبت به ماه سپتامبر 2011، بیش از 3 درصد افزایش یافته و رقم تجمعی تولید فولاد در 10 ماه سال، نسبت به مدت مشابه سال 2010 حدود 11 درصد افزایش را نشان می‌دهد. 

انجمن جهانی فولاد در جدیدترین تحلیل خود به بررسی وضعیت تولید فولاد خام در جهان طی ماه اکتبر 2011، پرداخته است. براساس گزارشات رسیده از 66 کشور عضو این انجمن که حدود 98 درصد از کل فولاد خام جهان را تولید می‌کنند، در ماه اکتبر سال 2011 بالغ بر 9/123 میلیون تن فولاد در جهان تولید شده است. 

این میزان 2/6 درصد بالاتر از تولید فولاد خام در ماه اکتبر 2010 و 3/0 درصد کمتر از میزان تولید ماه سپتامبر سال جاری است، همچنین این میزان حدود 8/7 درصد بالاتر از میزان تولید فولاد خام در ماه اکتبر سال 2009 است. به‌طور کلی در 10 ماه نخست سال 2011 بالغ بر 1257 میلیون تن فولاد خام در جهان تولید شد که این میزان 1/8 درصد بالاتر از 10 ماه نخست سال 2010 و 8/26 درصد بالاتر از میزان تولید فولاد خام در 10 ماه نخست سال 2009 میلادی است. 

میزان تولید فولاد خام چین در ماه اکتبر سال 2011 حدود 6/54 میلیون تن بود که یک افزایش 7/9 درصدی را در مقایسه با ماه مشابه سال 2010 نشان می‌دهد، همچنین این میزان حدود 5/4 درصد بالاتر از میزان تولید فولاد خام چین در ماه اکتبر 2009 است. چین در 10 ماه نخست سال 2011 تولید فولاد خود را به 7/580 میلیون تن رساند که این میزان 1/11 درصد بالاتر از میزان تولید فولاد خام در10 ماه نخست سال 2010 است. به‌طور کلی در ماه اکتبر در قاره آسیا بالغ بر 28/78 میلیون تن فولاد خام تولید شد که نسبت به ماه سپتامبر یک افت 3/0 درصدی را نشان می‌دهد و در مقایسه با ماه اکتبر سال 2010 نیز حدود 1/8 درصد و نسبت به اکتبر 2009 حدود 1/7 درصد افزایش را نشان می‌دهد، اما میزان تولید فولاد خام آسیا در 10 ماه نخست سال 2011 میلادی به 6/806 میلیون تن رسید که 7/9 درصد بالاتر از میزان تولید در10 ماه نخست سال 2010 و 3/24 درصد بالاتر از میزان تولید در ماه‌های مشابه سال 2009 است.

چین بالغ بر 72 درصد تولید فولاد خام در آسیا و 46 درصد تولید فولاد خام جهان را به خود اختصاص داده، اما در ماه اکتبر سال 2011 ژاپن حدود 4/9 میلیون تن فولاد خام تولید کرد که در مقایسه با ماه اکتبر سال گذشته 3/0 درصد کاهش را در میزان تولید فولاد خام خود داشته که این میزان یک افزایش 7/7 درصدی را در مقایسه با تولید فولاد خام ژاپن در ماه اکتبر سال 2009 نشان می‌دهد، همچنین ژاپن در 10 ماه نخست سال 2011 بالغ بر 5/90 میلیون تن فولاد خام تولید کرده و میزان تولید فولاد خام در کره‌جنوبی نیز در این ماه بالغ بر 08/6 میلیون تن بوده که 8/17 درصد بیشتر از ماه اکتبر سال 2010 است. 

هند نیز در این ماه میزان تولید فولاد خام خود را به 95/5 میلیون تن رساند که نسبت به ماه سپتامبر یک افزایش 2/3 درصدی را میزان تولید فولاد خام خود داشته، همچنین میزان تولید فولاد خام هند در مقایسه با ماه اکتبر 2010 بالغ بر5/4 درصد افزایش را نشان می‌دهد، اما در مقایسه با ماه مشابه سال 2009 حدود 9/12 درصد رشد را تجربه کرده است. 

در اتحادیه اروپا میزان تولید فولاد خام آلمان برای ماه اکتبر 2011 بالغ بر 68/3 میلیون تن شد که نشان‌دهنده یک کاهش 2/4 درصدی نسبت به ماه مشابه سال گذشته است. ایتالیا در این ماه 7/2 میلیون تن فولاد خام تولید کرد که 6/9 درصد بالاتر از اکتبر سال 2010 است. 

اسپانیا نیز در ماه اکتبر تولید خود را به 3/1 میلیون تن افزایش داد که نسبت به ماه اکتبر سال 2010 افزایش 3/6 درصدی را تجربه کرده است. 

کل تولید فولاد خام در اتحادیه اروپا در این ماه 27/15 میلیون تن بوده که نسبت به ماه اکتبر سال 2010 حدود 1/1 درصد افت داشته، این در حالی است که میزان تولید فولاد خام اتحادیه اروپا در ماه اکتبر 2009 بالغ بر 85/14 میلیون تن بوده که 8/2 درصد کمتر از تولید فولاد خام این منطقه در ماه اکتبر 2011 است، همچنین کشورهای تولید‌کننده فولاد خام در این اتحادیه در 10 ماه نخست سال 2011 بالغ بر 7/150 میلیون تن فولاد خام تولید کردند که 6/3 درصد بالاتر از میزان تولید در10 ماه نخست سال 2010 است. 

روسیه در ماه اکتبر سال 2011 حدود 91/5 میلیون تن فولاد خام تولید کرد که 6/4 درصد بالاتر از میزان تولید اکتبر سال گذشته است، اما در مقایسه با ماه سپتامبر 5/2 درصد افزایش را در تولید فولاد خام خود تجربه کرده است. روسیه در10 ماه نخست سال 2011 بالغ بر 4/57 میلیون تن فولاد خام تولید کرده که 7/3 درصد رشد را نسبت به10 ماه نخست سال 2010 نشان می‌دهد، اما در این ماه اوکراین 07/3 میلیون تن فولاد خام تولید کرد که در مقایسه با میزان تولیدش در ماه مشابه سال گذشته 5/4 درصد افزایش را تجربه کرده است. به‌طور کلی در کشورهای مشترک‌المنافع (CIS) در ماه اکتبر حدود 68/9 میلیون تن فولاد خام تولید شده که نسبت به ماه اکتبر سال 2010 با یک رشد 9/4 درصدی همراه بوده است. 

تولید فولاد خام ترکیه در این ماه به 08/3 میلیون تن بالغ شد که 3/12 درصد بیشتر از میزان تولید فولاد خام این کشور در ماه اکتبر سال گذشته و 4/35 درصد بالاتر از میزان تولیدش در ماه اکتبر سال 2009 است، همچنین در مجموع10 ماه، آن ترکیه 14/28 میلیون تن فولاد خام تولید کرده که 1/18 درصد بالاتر از10 ماه نخست سال 2010 است. ایالات متحده در این ماه بیش از 29/7 میلیون تن فولاد خام تولید کرد که با این حساب یک رشد 3/1 درصدی را در میزان تولید فولاد خام خود نسبت به سپتامبر تجربه کرده، اما در مقایسه با ماه اکتبر سال 2010 نیز با رشد 5/11 درصدی در میزان تولید فولاد خام خود مواجه شد. این در حالی است که میزان تولید فولاد خام ایالات متحده در ماه اکتبر سال 2009 حدود 99/5 میلیون تن بوده که 8/21 درصد پایین‌تر از میزان تولید فولاد خام این ماه اکتبر 2011 باشد. 

بنابر گزارش انجمن جهانی فولاد، ایالات متحده در 10 ماه نخست سال 2011 بالغ بر 02/72 میلیون تن فولاد خام تولید کرده که 8/6 درصد افزایش را نسبت به میزان تولید10 ماه نخست سال 2010 نشان می‌دهد، اما برزیل که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد خام در آمریکای‌جنوبی است در ماه اکتبر سال 2011 میزان تولید خود را به 89/2 میلیون تن رساند. کل تولید فولاد خام در منطقه آمریکای‌جنوبی در ماه اکتبر به بیش از 09/4 میلیون تن رسید که نسبت به ماه اکتبر سال 2010 یک افزایش یک درصدی را نشان می‌دهد، همچنین این منطقه در 10 ماه نخست سال 2011 حدود 99/40 میلیون تن فولاد خام تولید کرده که 5/11 درصد بالاتر از سال 2010 است.

در خاورمیانه، ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات فولادی در منطقه در ماه اکتبر حدود 085/1 میلیون تن فولاد خام تولید کرده که نسبت به ماه سپتامبر یک افزایش 2/3 درصدی را داشته، این کشور در مقایسه با ماه اکتبر سال 2010 حدود 9/3 درصد افزایش در میزان تولید فولاد خام خود را تجربه کرده، همچنین در مقایسه با تولید 824 هزار تنی فولاد خام ایران در ماه اکتبر سال 2009 یک افزایش قابل توجه 7/31 درصدی در تولید فولاد خام این کشور دیده می‌شود. ایران در10 ماه نخست سال 2011 حدود 903/10 میلیون تن فولاد خام تولید کرده که در مقایسه با10 ماه نخست سال 2010 یک افزایش 9/10 درصدی و نسبت به سال 2009 افزایش 7/17 درصد را نشان می‌دهد. 

در میان دیگر کشورهای خاورمیانه میزان تولید عربستان سعودی در این ماه بالغ بر 460 هزار تن بود که این کشور در مقایسه با میزان تولید فولاد خام خود در ماه اکتبر سال 2010 با 3/5 درصد افزایش مواجه شد و قطر نیز در این ماه بالغ بر 170 هزار تن فولاد خام تولید کرد، اما میزان کل تولید فولاد خام در خاورمیانه در ماه اکتبر سال 2011 به 71/1 میلیون تن رسید که یک افزایش 9/3 درصدی را نسبت به ماه اکتبر سال 2010 و رشد 9/21 درصدی را نسبت به ماه اکتبر سال 2009 تجربه کرده است. 

در10 ماه نخست سال 2011 در منطقه خاورمیانه بالغ بر 99/16 میلیون تن فولاد خام تولید شد که نسبت به سال 2010 حدود 2/8 درصد افزایش را نشان می‌دهد. 

نرخ افزایش بهره‌برداری از ظرفیت فولاد خام در جهان در بین 64 کشور در ماه اکتبر به 5/76 درصد کاهش یافته که 2/2 واحد کمتر از ماه سپتامبر 2011 است که کمترین میزان از ابتدای سال جاری تاکنون است. در مقایسه با ماه اکتبر سال 2010 نرخ افزایش بهره‌برداری از ظرفیت فولاد در اکتبر سال 2011 با 1 درصد رشد مواجه شد. 

شایان ذکر است که نرخ افزایش بهره‌برداری ماهیانه بر اساس اطلاعات موجود میزان تولید و ظرفیت فولاد خام کشور‌ها به‌دست می‌آید که دو مرتبه در هرسال به روز شده و توسط اعضای انجمن جهانی فولاد تایید
می‌شود. 


تولید آهن اسفنجی(DRI) 

آهن اسفنجی محصول عملیات احیای مستقیم سنگ‌آهن است که عیار بالای آهن دارد و جایگزین مناسبی برای قراضه جهت ذوب است. تولید آهن اسفنجی از سنگ‌آهن، عموما به دو روش گازی (Gas Based) یا استفاده از زغال‌سنگ (Coal Based)، برای احیای آهن صورت می‌پذیرد. معمولا در کشورهایی که ذخایر گاز دارند، از روش گازی استفاده می‌‌شود. در ایران نیز به‌طور مثال، فولاد خوزستان و فولاد مبارکه از گاز به‌عنوان ماده‌ احیا‌کننده استفاده می‌کنند. شناخته‌شده‌ترین روش‌های احیای مستقیم گازی روش‌های میدرکس و HYL هستند. 3/66‌ درصد فولاد خام جهان به کمک روش کوره بلند و 2/31‌ درصد آن نیز به روش احیای مستقیم و استفاده از کوره‌های الکتریکی تولید می‌‌شود. 

به‌طور کلی در ماه سپتامبر سال 2011، بالغ بر 17/5 میلیون تن آهن اسفنجی در جهان تولید شد که سهم هند از این میزان حدود 44 درصد بوده و مابقی تولید مربوط به کشورهایی از قبیل ایران، مکزیک، ونزوئلا، آرژانتین، لیبی، عربستان‌سعودی و... است. میزان تولید جهانی این محصول در ماه اکتبر یک افزایش 08/4 درصدی را تجربه کرد و به 39/5 میلیون تن رسید. 

به‌طور کلی هند با تولید 3/2 میلیون تن آهن اسفنجی در ماه سپتامبر2011 کماکان رتبه نخست تولید این محصول را در جهان در اختیار دارد. این کشور در ماه اکتبر نیز تولید خود را به 38/2 میلیون تن DRI رساند. 

بعد از هند، ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده آهن اسفنجی در دنیا مطرح است. ایران در ماه سپتامبر سال 2011، بالغ بر 820 هزار تن آهن اسفنجی تولید کرد. این میزان در ماه اکتبر به 830 هزار تن رسید. بعد از ایران مکزیک با تولید 459 هزار تن آهن اسفنجی در ماه سپتامبر رده سوم این جدول قرار گرفت. میزان تولید این کشور در ماه اکتبر با یک رشد قابل توجه همراه شد و به 475 هزار تن رسید. میزان تولید ونزوئلا در ماه اکتبر سال 2011 بالغ بر 400 هزار تن بود. 

دلیل اصلی آمار بالای تولید آهن‌اسفنجی در چند کشور محدود، به ذخایر گاز و زغال‌سنگ (حرارتی)، به‌عنوان عوامل اصلی جهت تولید انرژی مورد نیاز فرآیند احیای مستقیم مربوط می‌شود. در هند، حدود 70‌ درصد تولید آهن اسفنجی با استفاده از زغال‌سنگ (حرارتی یا کک نشو) و حدود 30‌ درصد با استفاده از گاز (در 7 کارخانه) تولید می‌شود. 


تولید چدن کوره بلند ( BFI) 

به‌طور کلی فولاد خام از دو روش زیر تولید می‌شود: 

ـ تهیه‌ آهن خام یا چدن مذاب در کوره بلند (BF) و تولید فولاد در کانورترهای اکسیژنی، نظیر ذوب‌آهن اصفهان.
ـ احیای مستقیم سنگ‌آهن (DR) و ذوب آهن ‌اسفنجی (DRI) و قراضه (Scrap) در کوره‌های الکتریکی از قبیل قوس الکتریکی (EAF) نظیر فولاد خوزستان یا القایی (IMF)، نظیر مجتمع فولاد جنوب. 

در روش اول، که شیوه سنتی تولید است، از احیای غیرمستقیم آهن استفاده شده، سنگ‌آهن پس از فرآوری به همراه آهک و کک وارد کوره بلند شده، آهن خام یا چدن مذاب (Pig Iron) به دست می‌آید. در مرحله‌ بعد آهن خام در یک کانورتر به فولاد مذاب تبدیل شده، کربن و ناخالصی‌های دیگر آن به کمک اکسیژن خارج و فولاد خام (Crude Steel) تولید می‌شود. 

آمار BFI ارایه شده شامل چدن به‌دست آمده از کوره‌های الکتریکی تولید چدن و فرآیند احیای مذاب کورکس (Corex) است. در ماه سپتامبر سال 2011 در کل جهان بالغ بر 39/89 میلیون تن چدن کوره بلند تولید شد، اما در ماه اکتبر میزان تولید BFI جهان نسبت به ماه سپتامبر با یک افزایش اندک همراه شد و به 40/89 میلیون تن رسید. این مقدار حدود 20 درصد پایین‌تر از میزان تولید این محصول در ماه اکتبر 2010 است. 

در زمینه تولید چدن مذاب نیز چین به‌عنوان یک قدرت بی‌رقیب مطرح است. این کشور در ماه سپتامبر سال 2011 بالغ بر 08/52 میلیون تن چدن تولید کرد که بیش از 58 درصد از میزان کل تولید در جهان را به خود اختصاص داد. میزان تولید BFI چین در ماه اکتبر سال 2011 با یک افت 2 درصدی به 08/52 میلیون تن رسید. 

بعد از چین، ژاپن با میزان تولید 65/6 میلیون تن چدن کوره بلند در ماه سپتامبر سال 2011 به‌عنوان دومین کشور بزرگ تولید‌کننده این محصول در جهان مطرح است. میزان تولید ژاپن در ماه اکتبر با افزایش همراه شد و به 104/7 میلیون تن رسید. 

بعد از ژاپن نیز کشورهای کره‌جنوبی و هند به ترتیب با میزان تولید 53/3 میلیون تن و 26/3 میلیون تن در ماه سپتامبر سال 2011 در رده‌های بعدی قرار دارند. میزان تولید این کشورها در ماه اکتبر به ترتیب 67/3 و 37/3 میلیون تن شد. 

از لحاظ منطقه‌ای با توجه به حضور کشورهای چین و ژاپن، قاره آسیا بزرگ‌ترین منطقه تولید‌کننده چدن مذاب در جهان است که در ماه سپتامبر سال 2011 بالغ بر 52/66 میلیون تن چدن مذاب در این منطقه تولید شد و این میزان در ماه اکتبر به 13/66 میلیون تن کاهش یافت. 

دومین منطقه بعد از آسیا اتحادیه اروپا با میزان تولیدی حدود 57/7 میلیون تن در ماه سپتامبر است و بعد از آن کشورهای مشترک‌المنافع (CIS) بیشترین میزان تولید این محصول را در اختیار داشتند. میزان تولید BFI اتحادیه اروپا در ماه اکتبر با یک کاهش اندک به 58/7 میلیون تن رسید. 

ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور تولید‌کننده چدن مذاب در خاورمیانه مطرح است. این کشور در ماه سپتامبر سال 2011 حدود 210 هزار تن چدن کوره بلند تولید کرد و این میزان در ماه اکتبر با یک افزایش 6/6 درصدی به 225 هزار تن رسید.



کمال‌الدین غفوری