نگاهی به آینده بازارهای فلزات آهنی در آسیا

اگرچه به تعداد ابزارهای مالی مشتقه در بازارهای آتی فلزات آهنی اضافه می‌شود، اما هنوز ما شاهد مقاومت‌هایی از طرف صنعت فولادسازی منطقه برای مشارکت در این بازار هستیم، در حالی‌که بورس فلزات لندن و بورس فلزات چین (CME) «ابزارهای مالی مشتقه آهنی» خود را در آسیا (بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد و مصرف‌کننده سنگ‌آهن در این منطقه) توسعه می‌دهد. سایر بازارهای بورس آسیایی نیز به‌خوبی از این فرصت بهره‌برداری کرده و دادوستد محصولات فولادی خود را در این بازارها آغاز کرده‌اند. 

تجارت دریایی سنگ‌آهن در جهان به بیش از یک میلیارد تن در سال رسیده و آسیا به تنها بازار نقد (spot) یا فوری سنگ‌آهن تبدیل شده است. از زمانی‌که نوسانات قیمت نقد سنگ‌آهن افزایش پیدا کرده، سه شرکت معدنی بزرگ سنگ‌آهن در جهان، سیستم قیمت‌گذاری پایه سالانه را کنار گذاشته و در سال 2010 به سیستم قیمت‌گذاری فصلی بر مبنای شاخص نقد روی آورده‌اند، استفاده از این ابزار برای مقابله با ریسک نوسان قیمت‌ها و یا دادوستد تامینی متداول شده است.

سوآپ سنگ‌آهن SGX 

بورس سنگاپور (SGX) در سال 2009 سوآپ (مبادله قراردادها)ی خود را آغاز کرده و حدودا 90 درصد از سهم حجم بازار جهانی سوآپ سنگ‌آهن تهاتر شده را دارد و این حجم همواره رو به افزایش است. 

OTC سوآپ‌های سنگ‌آهن تهاتر شده، حدودا 70 درصد کل جهانی است و باقیمانده به‌صورت سوآپ دادوستد شده دوجانبه است. در چند هفته گذشته حجم بالای سوآپ سنگ‌آهن Asia Clear در بورس سنگاپور (SGX) و شاخص سلف سنگ‌آهن در بورس کالای سنگاپور (SMX) نشان می‌دهد که تقاضای آسیا برای دادوستد تامینی (Hedging) بسیار بالاست. رشد قراردادهای Open interest در SGX به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه دست‌اندرکاران بازار از سوآپ سنگ‌آهن SGX برای انجام دادوستد تامینی بلندمدت و خرید محصولات برای فروش در آینده خود استفاده می‌کنند، چون بازار سوآپ سنگ‌آهن در جهت قیمت‌گذاری میانگین شاخص ماهیانه حرکت می‌کند، قرارداد سوآپ سنگ‌آهن SGX توسط دست‌اندرکاران بازار روش مستقیم و بهتری را برای مدیریت ریسک خود ارایه می‌دهد. 

دست‌اندرکاران عمده در بازار سوآپ شامل نهادهای مالی مانند Credit Suisse، دویچه بانک، صندوق‌های سرمایه‌گذاری تامینی و شرکت‌های تجاری هستند. 

تعداد تجار چینی که درگیر تجارت سوآپ هستند بسیار اندک بوده و عمدتا تجار کوچک و متوسط سنگ‌آهن و تعدادی فولادساز هستند. 

در استرالیا نیز شرکت‌های معدنی کوچکتر و متوسط سنگ‌‌آهن از این بازار استفاده می‌کنند تا بتوانند قیمت‌های آتی خود را تضمین کرده و به آنها این امکان را خواهد داد که در صورت افت قیمت سنگ‌آهن وام‌های خود را بازپرداخت کنند. 

اکثر فولادسازان آسیایی نسبت به تجارت سوآپ محتاطانه عمل می‌کنند، اما به هرحال بازار را هم زیرنظر دارند. بعضی شکایت می‌کنند که بازار فاقد شفافیت است و عده‌ای نیز به‌دلیل محدودیت‌های حساب‌های سرمایه‌ای چین حضوری در بازار ندارند. 

در نتیجه شرکت‌ها، فولادسازان و تجاری که از بورس آتی شانگهای برای انجام سواپ تجاری یا سلف فولاد به‌عنوان ابزار دادوستد تامینی برای سنگ‌آهن خریداری شده منع می‌شدند مجددا برای دستیابی به این ابزار مالی مشتقه آهنی و قبول آن دفاتر تجاری کمکی در خارج از چین راه‌اندازی کرده‌اند، اما درگیری کارخانه‌های فولادسازی یقینا با بازارهایی که در آن واسطه‌ها یا کارگزاران فعال هستند محدود است و به‌دلیل خطوط اعتباری پیشنهادی بانک‌ها تغییر اندکی در آن می‌بینند. بعضی از مصرف‌کنندگان نهایی اروپایی مانند خودروسازان نیز درگیر در سوآپ هستند تا در برابر نوسانات قیمت‌های محصولات فولادی از خود محافظت کنند. 

اخیرا نهاد مالی Sucden اعلام کرده که می‌خواهد قراردادهای سوآپ سنگ‌آهن تهاتر شده SGX را ارایه دهد. 

مدیرعامل نهاد مذکور می‌گوید: اخیرا شاهد افزایش توجه و علاقه مشتریان به قراردادهای سنگ‌آهن بوده‌ایم و بر همین اساس بسیار مهم است که بتوانیم در بورس‌های مربوطه امکان دستیابی به این قراردادها را میسر سازیم. با توجه به رشد اهمیت SGX از نظر حجم و نقدینگی (روانی) فرصت تازه‌ای ایجاد شده است. 

افت سریع اخیر قیمت‌های نقد سنگ‌آهن می‌تواند دست‌اندرکاران بازار فیزیکی مانند فولادسازان را جذب کند تا در تجارت سوآپ مشارکت کنند. 


سلف MBIOI 

SMX سنگاپور در سال 2008 بورس نسبتا جدید شاخص سنگ‌آهن متال بولتن (MBIOI) را راه‌اندازی کرد و حجم تجارت آن هم‌اکنون رو به افزایش است. بازار سلف SMX شاهد دست‌اندرکارانی از سایر بازارهای SMX خواهد بود. 

بانک‌های سرمایه‌گذاری می‌گویند که پس از آغاز بحران اقتصادی در سال 2008 تجار نسبت به ابزار مالی مشتقه محتاط‌تر شده‌اند، بخصوص حالا که جهان مواجه با ریسک رکود دیگری شده اگر بورس نتواند نقدینگی لازم را در یک قرارداد جذب کند (بخصوص از طرف دست‌اندرکاران مالی یا فیزیکی بزرگ بازار) عمر آن چندان طولانی نخواهد بود. 

مزیت‌های استفاده از بازار آتی SMX چیست؟ SMX می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود که قرارداد سلف قیمت‌گذاری و تجاری کارآمدتر و بهتری را نسبت به قرارداد سوآپ براساس مظنه نزدیکتر از تجار سنگ‌آهن و دست‌اندرکاران مالی در دوره اولیه قرارداد را ارایه دهد. 

تسویه قیمت یک روزه در مقایسه با میانگین تسویه برای تجار آسان‌تر است تا در قرارداد سلف شرکت کرده و بر دارایی‌های (Positions) خود نظارت داشته باشند. 

علاوه بر این، هزینه تجاری در قراردادهای سلف کمتر از قرارداد سوآپ است و در بلندمدت انتظار می‌رود که بسیار روان‌تر بوده و نقش اقتصادی مهمی را در کشف منحنی قیمت‌های آتی سنگ‌آهن بازی کند. 

SMX می‌گوید: قرارداد سلف آن به‌گونه‌ای طراحی شده که براساس قیمت آخرین روز در ماه منقضی (برخلاف میانگین ماهیانه) تسویه می‌شود و تجار سنگ‌آهن و دست‌اندرکاران می‌توانند روانی (نقدینگی) اولیه را در قرارداد به‌وجود آورند. 

این امکان وجود دارد که SMX براساس میانگین ماهیانه یا هفتگی قرارداد آتی جداگانه‌ای را مورد ملاحظه قرار دهد و این کار زمانی رخ خواهد داد که تمام بخش‌های صنعتی به این سکو توجه داشته و در آن مشارکت کنند. SMX در حال حاضر مشغول مذاکره با شرکت‌ها و نهادهای مالی مانند UBS، دویچه بانک، بی‌اچ‌پی بیلیتون، ریوتینتو و اعضای تهاتر مورگان استنلی، سیتی بانک و غیره است. 

مسلما چون شاخص آتی سنگ‌آهن SMX محصول بسیار جدیدی است، برای رشد و توسعه آن به زمان نیاز است، اما همیشه برای دست‌اندرکاران بازار بسیار ایده‌آل است که گزینه‌های متفاوتی را برای دادوستد تامینی در اختیار داشته باشند. 


نظرات متفاوت در مورد ابزار مالی مشتقه 

اکثر کارخانه‌های فولادسازی نسبت به مشارکت در سوآپ محتاطانه حرکت و قاطعانه با آن مخالفت می‌کنند و معتقدند که در آن شفافیت وجود ندارد. 

سایر منابع صنعتی به متال بولتن گفته‌اند که آنها نگران زمانی بودند که وقتی این بازار کاملا برقرار شود، دست‌اندرکاران بزرگ بازار مانند شرکت‌های معدنی سنگ‌آهن بازار ابزار مالی مشتقه و نیز قیمت‌ها را کنترل کنند، این برخورد قبلا نیز در بازار فولاد خام دیده شده است. 

تحلیلگری معتقد است که در حال حاضر بازار سوآپ شفاف است و قیمت‌ها نیز روان یا نقد (liquid) بوده و شاخص‌ها به خوبی کار می‌کنند. 

آموزش و شناخت این‌که چرا و چگونه این ابزار مالی مشتقه کار می‌کنند، کلیدی برای جذب دست‌اندرکاران و نیز توانایی برای دادوستد تامینی و رسیدن به حجم خوب دادوستد است. 

چه ابزار مالی مشتقه دیگری در رابطه با فولاد را در آینده می‌توان به‌کار گرفت؟ به‌دلیل رشد بازارهای آسیایی، ایده‌های مختلفی وجود دارد، اما زغال کک‌شو، آهن قراضه و دیگر محصولات فولادی هم پتانسیل دارند. 

کریدیت سوئیس اولین قرارداد سوآپ زغال کک‌شو را در ماه اوت و FIS اولین قرارداد سوآپ زغال کک‌شو را در ماه سپتامبر تهاتر کرد. به هر صورت کارشناسان می‌گویند، درگیری‌های نهادهای مالی بزرگ در بازارهای مالی مشتقه در عمل موجب عدم ثبات بیشتر قیمت‌ها خواهد شد.



منبع: متال بولتن