دستاوردهای نوین در بازیافت تجهیزات الکترونیکی و قراضه

معدن و توسعه: در حالی‌که بیشترین بازیافت تجهیزات الکترونیکی در آمریکای‌شمالی به‌ روش سنتی و توسط «دست» انجام می‌شود، اما استفاده از فناوری‌های پیشرفته نیز بسرعت رو به رشد است. 

به گزارش متال بولتن، استفاده از فناوری برای تولید خیل عظیم مواد الکترونیکی تمیزتر هماهنگ با بازار بازیافت تجهیزات الکترونیکی در آمریکای‌شمالی رو به رشد است، اما اکثر تجهیزات الکترونیکی که در منطقه بعنوان ضایعات بیرون ریخته می‌شود، در حال حاضر بصورت دستی دمونتاژ می‌شود. 

اتوماسیون هم‌اکنون بخش بزرگی از فعالیت‌های تجاری بازیافت الکترونیک شرکت‌های بزرگ بین‌المللی از جمله شرکت کانادایی (SRSNA) وابسته به Sims Metal Management را در بر می‌گیرد، اما بعضی از شرکت‌های کوچک منطقه‌ای نیز در حال بررسی و استفاده از سیستم‌های اتومات است، چون رقابت در بازار بازیافت الکترونیک داخلی رو به افزایش است. 

کارشناسان معتقدند که ما هنوز در اول راه بازیافت تجهیزات الکترونیکی هستیم که اخیرا شرکت Synergy Recycling Madison در کارولینای شمالی یک سیستم جدیدی را به‌کار گرفته که ظرفیت زیادی از قراضه تمیز الکترونیکی را تولید می‌کند. 

به هر صورت، این صنعت بسرعت رو به رشد رفته و رقابت روز به‌روز در آن شدیدتر می‌شود و اگر سرمایه‌گذاری در آن صورت نپذیرد شرکت‌های دست‌اندرکار در این صنعت نوپا عقب خواهند ماند. 

مدیرعامل موسسه آمریکایی صنایع بازیافت قراضه می‌گوید: در دهه اخیر بازار بازیافت الکترونیکی در این کشور رشد قابل‌توجهی داشته که اساس و مبنای این رشد مطالعات جامع اخیری است که توسط شرکت IDC درخصوص صنعت بازیافت الکترونیک داخلی صورت پذیرفته، به‌طوری که حجم فرآیند تجهیزات الکترونیکی در پنج‌ سال گذشته تقریبا با دو برابر افزایش به 3 تا 4 میلیون تن رسیده است. حجم تولید در سال 2000 کمتر از یک میلیون تن بوده و این پتانسیل وجود دارد که در آینده نزدیکی به 9ـ8 میلیون تن در سال برسد. 

تحلیلگران اضافه می‌کنند که ارزش مواد الکترونیکی بازیافت شده در همین دوره زمانی از یک میلیارد تن در سال به بیش از 5 میلیارد تن در سال افزایش یافته و هنوز فرصت زیادی برای رشد بیشتر در آینده وجود دارد و تخمین زده می‌شود که تقریبا 2/3 میلیون تن در سال باطله الکترونیکی از منازل جمع‌آوری می‌شود که به جای بازیافت در محیط‌زیست مدفون می‌شود. 

جمع‌آوری باطله الکترونیکی منازل طبق قوانین دولتی بازیافت تجهیزات الکترونیکی، نظارت و کنترل می‌شود، اما حدودا تا 70 درصد تجهیزات الکترونیکی بازیافت شده توسط شرکت‌ها تولید می‌شود. 

رشد بازیافت تجهیزات الکترونیکی می‌تواند در چند سال آینده سالانه به 10 تا 30 درصد رسیده و براساس نیاز و ضرورت این درصد رشد متغیر باشد. 

یک کارشناس بازیافت معتقد است: در نهایت این رشد مانند بازیافت شیشه و قوطی از تب و تاب افتاده به حالت یکنواختی درآمده و سرانجام به سمت سراشیبی و کاهش حرکت خواهد کرد. 

در حقیقت قوانین حاکم بر بازیافت الکترونیکی قوانین پراکنده‌ای از ایالت‌های مختلف است که حداقل در مقطع کنونی با استاندارد فدرال در تضاد بوده و در نتیجه کار را برای شرکت‌های بازیافت الکترونیکی سخت‌تر کرده، اما این امید وجود دارد که در آینده تغییر پیدا کند، چون در ماه نوامبر گذشته دولت اوباما مصمم شد که دستورالعمل‌‌هایی را برای بازیافت الکترونیکی فدرال تدوین کند. 


شرکت تخصصی 

مدیرعامل شرکت بازیافت الکترونیکی Sims می‌گوید: به‌نظر نمی‌رسد رشد زیادی در شرکت‌های فرآیند قراضه سنتی که در بازار بازیافت الکترونیک درگیر شده باشند، حاصل شده باشد. محدودیت‌های زیادی در این زمینه وجود دارد، چون یقینا با مواد بالقوه خطرناکی مواجه و درگیر خواهد شد. یک شرکت فرآیند سنتی ضایعات که می‌خواهد فعالیت بازیافت الکترونیکی انجام دهد، باید فرآیندهای کنونی خود را هماهنگ و منطبق، روابط پایین‌دستی با دیگر فرآیندکننده‌های تخصصی در زمینه الکترونیک را برقرار کرده و یک شرکت وابسته جداگانه بازیافت الکترونیک (e-cycling) ایجاد کند. 

شرکت Sims تنها شرکتی نیست که یک شرکت زیرمجموعه بازیافت الکترونیکی ایجاد کرده، شرکت‌های دیگری نیز در این زمینه فعالیت دارند، مثلا شرکت دیگری در استان کلرادو تحت عنوان «مدیریت ضایعات» هشت واحد بازیافت الکترونیک دایر کرده که عمدتا مانند دیگر واحدهای بازیافت الکترونیکی از روش‌های دستی برای بازیافت استفاده می‌کنند، اما در نظر دارد که ظرف شش ماه آینده کارخانه‌های خود را مجهز به آخرین تجهیزات پیشرفته کند. 

شرکت Universal Scrap Metals دستگاه USMe را ساخته که بصورت فیزیکی تجهیزات فرسوده الکترونیکی را از یکدیگر جدا کرده و همزمان اطلاعات خدمات انهدام را ارایه می‌دهد. با توجه به این‌که این دستگاه از جداسازی اتوماتیک استفاده نمی‌کند. پس از اوراق کردن ضایعات باقیمانده آن خرد شده و غلظت آن را قبل از ارسال به تجهیزات فرآیندکننده پایین‌دستی افزایش می‌دهد. 

شرکت Sims بسرعت واحدهای بازیافت الکترونیک خود را در آمریکای‌شمالی و جهان با خرید و رشد ارگانیک توسعه داده و این توسعه از طریق خرید بعضی از کارخانه‌های قدیمی یا احداث واحدهای جدید فرآیند ضایعات میسر شده است. 

این شرکت یک خط فرآیند بسیار بزرگ اتوماتیک دارد و بزرگ‌ترین کارخانه فرآیند الکترونیک قراضه در کانادا است که می‌تواند سالانه 60 هزار تن در سال قراضه الکترونیک تولید کند. 

این کارخانه قراضه الکترونیک را به تعدادی قراضه متفاوت جدا می‌کند و اندازه آن را با قیچی (Shredder) کاهش می‌دهد. 

مدیرعامل شرکت اضافه می‌کند: تجهیزاتی را نصب کرده‌ایم که فلزات را از پلاستیک جدا می‌کند، به‌طوری که در مخازن آهن قراضه و قراضه غیرآهنی پلاستیکی وجود ندارد، علاوه بر این کارخانه Sims از جداسازی سنتی برای ضایعات فلزی و ماشین‌های جداسازی نوری و اشعه مادون قرمز در کانال‌ها (Streams) برای جداسازی پلاستیک استفاده می‌کند، همچنین کارخانه تکنولوژی جداسازی شیشه دارد که حدالامکان ذرات شیشه را از ضایعات تفکیک می‌کند، علاوه بر این، سیستم‌های اتوماتیک برای جداسازی شیشه سرب‌دار را از شیشه بدون سرب دارد. 

در این صنعت نگرانی در مورد بازیافت لوله اشعه کاتدی (CRT) شیشه‌ای سرب‌دار از مانیتور کامپیوترها و تلویزیون‌های کهنه وجود دارد. سرب ماده قابل بازیافتی است، اما براحتی نمی‌توان آن را از شیشه به روش سودمند و ایمن از نظر محیط‌زیست جدا کرد، اما فناوری‌های نوظهور متعددی وجود دارد که می‌تواند به این صنعت این امکان را بدهد که شیشه CRT را بازیافت کنند. 


خرد کردن و جداسازی 

مدیرعامل شرکت Synergy Recycling اعلام کرد که موفقیت‌های حاصله در فرآیند قراضه تمیز نه تنها از طریق فناوری جداسازی (Sorting) بدست آمده، بلکه این موفقیت در روش خرد کردن قراضه الکترونیک نیز حاصل شده است. با استفاده از روش‌های ترکیبی بدقت جریان مغناطیسی، عدسی چشمی و تکنیک‌های جداسازی هوایی ضایعات را از یکدیگر جدا می‌کند. این روش فولاد، آلومینیوم، مس، شیشه، بورد مدارات چاپی و پلاستیک را جدا کرده و به کانال‌های تمیز هدایت می‌کند که به قسمت‌های مربوطه تغذیه خواهد شد. 


آینده درخشان 

آینده بازیافت الکترونیکی درخشان است، با توجه به این‌که در حال حاضر بازار آن شکوفاتر شده، این صنعت به سمت مثبتی در حرکت است و با استفاده از تجهیزات پیشرفته بازیافت ضایعات الکترونیکی رقابتی‌تر خواهد شد. در حال حاضر درصد بازیافت الکترونیکی که از فرآیند مکانیکی و تکنولوژی‌های جداسازی اتوماتیکی استفاده می‌کنند، نسبتا پایین و 38 درصد است، در حالی‌که جمع‌آوری تجهیزات الکترونیکی حدود 75 درصد است و حدود 60 درصد بصورت دستی جداسازی صورت می‌پذیرد. در آینده نزدیکی نقش شرکت‌های دمونتاژ (demanufacturing) بسیار قوی‌تر شده و اتوماسیون با پیشرفت فناوری ارتقا خواهد یافت. 

هزینه یک عامل است و سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که کدام‌یک از فناوری‌های کنونی یا دمونتاژ دستی می‌تواند ضایعات الکترونیکی تمیزتری تولید کند. جواب این است که در فرآیندهای دستی نسبت به دمونتاژ دستی ارزش افزوده بیشتری بدست می‌آید، اما راندمان فعالیت دستی در زمان خاصی از نظر فیزیکی با محدودیت مواجه است. در آینده با توسعه اتوماسیون مواد بازیافتی پرارزش به بازار عرضه خواهد شد که کیفیت محصولات نهایی را بهبود خواهد بخشید.